English
Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 22
ऋषिः - भरद्वाजो बार्हस्पत्यः
देवता - अग्निः
छन्दः - गायत्री
स्वरः - षड्जः
काण्ड नाम - आग्नेयं काण्डम्
1
अ꣣ग्नि꣢स्ति꣣ग्मे꣡न꣢ शो꣣चि꣢षा꣣ य꣢ꣳ स꣣द्वि꣢श्वं꣣ न्या꣢३꣱त्रि꣡ण꣢म् । अ꣣ग्नि꣡र्नो꣢ वꣳसते र꣣यि꣢म् ॥२२॥
स्वर सहित पद पाठअ꣣ग्निः꣢ । ति꣣ग्मे꣡न꣢ । शो꣣चि꣡षा꣢ । यँ꣡ऽस꣢꣯त् । वि꣡श्व꣢꣯म् । नि । अ꣣त्रि꣡ण꣢म् । अ꣣ग्निः꣢ । नः꣣ । वँऽसते । र꣣यि꣢म् ॥२२॥
स्वर रहित मन्त्र
अग्निस्तिग्मेन शोचिषा यꣳ सद्विश्वं न्या३त्रिणम् । अग्निर्नो वꣳसते रयिम् ॥२२॥
स्वर रहित पद पाठ
अग्निः । तिग्मेन । शोचिषा । यँऽसत् । विश्वम् । नि । अत्रिणम् । अग्निः । नः । वँऽसते । रयिम् ॥२२॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 22
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 1; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » 3; मन्त्र » 2
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 1; खण्ड » 3;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 1; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » 3; मन्त्र » 2
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 1; खण्ड » 3;
Acknowledgment
विषय - परमेश्वर स्तोताला कोणकोणती फळे प्रदान करतो, हे सांगतात. -
शब्दार्थ -
(अग्नि:) तेजोमय परमेश्वराने (तिग्नेत) आपल्या तीक्ष्ण अशा (शोचिषा) तेजाद्वारे (विश्वम्) समस्त (अत्रिणम्) भक्षक काम क्रधोदी आंतरिक शत्रुदळाला तसेच चोर, दरोडेखोर अशा बाह्य शत्रूंना (नियंसत्) नियंत्रित करावे. (अशी आमची प्रार्थना.) तसेच (अग्नि:) त्या अग्निपदवाच्य परमात्म्याने (न:) आमच्यासाठी (रयिम्) सोने, चांदी, प्रजा-पशु आदी भौतिक धन तसेच सत्य, अहिंसा आदी आध्यात्मिक धन (वंसते) वाटून विभागून द्यावे, ही प्रार्थना. ।।२।।
भावार्थ - ज्याप्रमाणे भौतिक अग्नी अथवा विद्युत आपल्या तेजाने जवळ असलेल्या पदार्थाला जाळून टाकतात अथवा त्यांचा शिल्प, यंत्रादी कामात वापर केल्यास ऐश्वर्य प्रदान करतात, तद्वत परमात्मरूप अग्नी उपासकांच्या आंतरिक व बाह्य शत्रूंचा निग्रह करतो. तसेच उपासकांची सांसारिक व आध्यात्मिक संपत्ती वृद्धिंगत करतो. ।।२।।
विशेष -
श्लेष अलंकाराने या मंत्राची अग्नीपरक अर्थयोजनादेखील करता येते. ।।२।।