English
Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 362
ऋषिः - प्रियमेध आङ्गिरसः
देवता - इन्द्रः
छन्दः - अनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
काण्ड नाम - ऐन्द्रं काण्डम्
1
अ꣡र्च꣢त꣣ प्रा꣡र्च꣢ता नरः꣣ प्रि꣡य꣢मेधासो꣣ अ꣡र्च꣢त । अ꣡र्च꣢न्तु पुत्र꣣का꣢ उ꣣त꣢꣫ पुर꣣मि꣢द्धृ꣣꣬ष्ण्व꣢꣯र्चत ॥३६२॥
स्वर सहित पद पाठअ꣡र्च꣢꣯त । प्र । अ꣣र्चत । नरः । प्रि꣡य꣢꣯मेधासः । प्रि꣡य꣢꣯ । मे꣣धासः । अ꣡र्च꣢꣯त । अ꣡र्च꣢꣯न्तु । पु꣣त्रकाः꣢ । पु꣣त् । त्रकाः꣢ । उ꣣त꣢ । पु꣡र꣢꣯म् । इत् । धृ꣣ष्णु꣢ । अ꣣र्चत ॥३६२॥
स्वर रहित मन्त्र
अर्चत प्रार्चता नरः प्रियमेधासो अर्चत । अर्चन्तु पुत्रका उत पुरमिद्धृष्ण्वर्चत ॥३६२॥
स्वर रहित पद पाठ
अर्चत । प्र । अर्चत । नरः । प्रियमेधासः । प्रिय । मेधासः । अर्चत । अर्चन्तु । पुत्रकाः । पुत् । त्रकाः । उत । पुरम् । इत् । धृष्णु । अर्चत ॥३६२॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 362
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 4; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 3; मन्त्र » 3
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 4; खण्ड » 2;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 4; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 3; मन्त्र » 3
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 4; खण्ड » 2;
Acknowledgment
विषय - इंद्राची प्रार्थना करण्यासाठी मनुष्यांना प्रेरणा
शब्दार्थ -
हे (नरः) नेतृत्व गुण असणाऱ्या स्त्री- पुरुषहो, तुम्ही (अर्चत) पूजा करा. हे (प्रियमेधाराः) बुद्धीमान व ज्ञानप्रिय लोकहो, तुम्ही पूजा करा (पुत्रकाः उत) तुमच्या पुत्र-पुत्री आदींनीदेखील (अर्चन्तु) पूजा करावी. तुम्ही सर्वजण त्या (पुरम् इत्) इच्छापूर्ती करणाऱ्या व (धृष्णु) आंतरिक (हृदयस्थ) शत्रूंचा व विघ्नांचा ध्वंस करणाऱ्या इंद्र जगदीश्वराची (अर्चत) पूजा करा.।। ३।।
या मंत्रात ‘अर्चत’ शब्दाची जी पुनरुक्ती केली आहे, ती अर्थाचे आधिक्य, नैरन्तर्य व अवस्य कर्तव्यत्व दाखविण्यासाठी केली आहे. ।। ३।।
भावार्थ - सर्व स्त्रियांनी व पुरुषांनी आपल्या मुलाबालांसह सकाळ - संध्याकाळ परमेश्वराची पूजा (म्हणजे स्तुती, प्रार्थना, उपासना, गुणगान, ध्यान आदी) अवस्य करावी. अशा प्रकारे पूजित परमेश्वर उपासकांच्या मार्गातील शत्रू व विघ्ने यांना दूर करून उपासकांना धर्म, अर्थ, काम व मोक्ष प्रदान करतो.।। ३।।
इस भाष्य को एडिट करें