Loading...

सामवेद के मन्त्र

सामवेद - मन्त्रसंख्या 475
ऋषिः - असितः काश्यपो देवलो वा देवता - पवमानः सोमः छन्दः - गायत्री स्वरः - षड्जः काण्ड नाम - पावमानं काण्डम्
1

प꣡रि꣢ स्वा꣣नो꣡ गि꣢रि꣣ष्ठाः꣢ प꣣वि꣢त्रे꣣ सो꣡मो꣢ अक्षरत् । म꣡दे꣢षु सर्व꣣धा꣡ अ꣢सि ॥४७५॥

स्वर सहित पद पाठ

प꣡रि꣢꣯ । स्वा꣣नः꣢ । गि꣣रिष्ठाः꣢ । गि꣣रि । स्थाः꣢ । प꣣वि꣡त्रे꣣ । सो꣡मः꣢꣯ । अ꣣क्षरत् । म꣡दे꣢꣯षु । स꣣र्वधाः꣢ । स꣣र्व । धाः꣢ । अ꣣सि ॥४७५॥


स्वर रहित मन्त्र

परि स्वानो गिरिष्ठाः पवित्रे सोमो अक्षरत् । मदेषु सर्वधा असि ॥४७५॥


स्वर रहित पद पाठ

परि । स्वानः । गिरिष्ठाः । गिरि । स्थाः । पवित्रे । सोमः । अक्षरत् । मदेषु । सर्वधाः । सर्व । धाः । असि ॥४७५॥

सामवेद - मन्त्र संख्या : 475
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 5; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 4; मन्त्र » 9
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 5; खण्ड » 1;
Acknowledgment

शब्दार्थ -
(गिरिष्ठाः) पर्वतावर उगवणारी (सोमः) सोम औषधी ज्याप्रमाणे (स्वानः) पिळल्यानंतर (पवित्रे) दशापवित्र नावाच्या पात्रामध्ये क्षरित होते (धारेच्या रूपाने खाली पात्रात पडते) त्याचप्रमाणे (गिरिष्ठाः) पर्वताप्रमाणे उन्नत परब्रह्मात स्थित (स्वानः) व नंतर हृदयात अभिषुत वा अनुभूत होणारा (सोमः) आनंद रस (पवित्रे) हृदयरूप पात्रात (अक्षरत्) क्षरित होत आहे. हे सागर परमेश्वरा, (मदेषु) तो अलौकिक आनंद रस अनुभवताना तू (सर्वधाः) आमच्या सर्वात्मना धारणकर्ता असतोस.।। या मंत्रात श्लेषमूलक वाचकल्पुतोपमा अलंकार आहे.।। ९।।

भावार्थ - जेव्हा रसनिधी परमेश्वरापासून निघणारा तो आनंद रस हृदयात प्रवाहित होतो, तेव्हा त्या रसाने तृप्त झालेला योी पूर्णतः धृत वा आत्यानंद निमग्न होतो.।। ९।।

इस भाष्य को एडिट करें
Top