English
Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 481
ऋषिः - कश्यपो मारीचः
देवता - पवमानः सोमः
छन्दः - गायत्री
स्वरः - षड्जः
काण्ड नाम - पावमानं काण्डम्
1
इ꣡न्दुः꣢ पविष्ट꣣ चे꣡त꣢नः प्रि꣣यः꣡ क꣢वी꣣नां꣢ म꣣तिः꣢ । सृ꣣ज꣡दश्व꣢꣯ꣳ र꣣थी꣡रि꣢व ॥४८१॥
स्वर सहित पद पाठइ꣡न्दुः꣢꣯ । प꣣विष्ट । चे꣡त꣢꣯नः । प्रि꣣यः꣢ । क꣣वीना꣢म् । म꣣तिः꣢ । सृ꣣ज꣢त् । अ꣡श्व꣢꣯म् । र꣣थीः꣢ । इ꣣व ॥४८१॥
स्वर रहित मन्त्र
इन्दुः पविष्ट चेतनः प्रियः कवीनां मतिः । सृजदश्वꣳ रथीरिव ॥४८१॥
स्वर रहित पद पाठ
इन्दुः । पविष्ट । चेतनः । प्रियः । कवीनाम् । मतिः । सृजत् । अश्वम् । रथीः । इव ॥४८१॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 481
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 5; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 5; मन्त्र » 5
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 5; खण्ड » 2;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 5; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 5; मन्त्र » 5
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 5; खण्ड » 2;
Acknowledgment
विषय - सोम परमेश्वराच्या गुण - कर्मांचे वर्णन
शब्दार्थ -
(चेतनः) चैतन्य प्रदान करणारा, (कवींना प्रियः) मेधावीजनांना प्रिय असलेला, (मतिः) ज्ञानी आणि (इन्दुः) चंद्राप्रमाणे आल्हादकारक व सोमलतेसारखा रसागार परमेश्वर, (पविष्ट) अंतःकरम पवित्र करतो. तसेच तो (अश्वम्) प्राणांना (सृजत्) ऊर्ध्व आरोहणासाठी प्रेरणा देतो. (रथीः इव) जसे सारती (अश्वम्) रथात नियुक्त अश्वांना (सृजत्) पुढे जाण्यासाठी प्रेरित करतो.।। ५।।
भावार्थ - उपासना केल्यामुळे परमात्म रूप सोम योगी मनुष्याचे हृदय पवित्र करतो आणि योगसिद्धी प्राप्तीकरिता त्याच्या प्राणांना ऊर्ध्व आरोहणाकरिता प्रेरित करतो.।। ५।।
विशेष -
या मंत्रात श्लिष्टोपमा अलंकार आहे.।। ५।।