ऋग्वेद - मण्डल 2/ सूक्त 21/ मन्त्र 1
ऋषिः - गृत्समदः शौनकः
देवता - इन्द्र:
छन्दः - स्वराट्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
वि॒श्व॒जिते॑ धन॒जिते॑ स्व॒र्जिते॑ सत्रा॒जिते॑ नृ॒जित॑ उर्वरा॒जिते॑। अ॒श्व॒जिते॑ गो॒जिते॑ अ॒ब्जिते॑ भ॒रेन्द्रा॑य॒ सोमं॑ यज॒ताय॑ हर्य॒तम्॥
स्वर सहित पद पाठवि॒श्व॒ऽजिते॑ । ध॒न॒ऽजिते॑ । स्वः॒ऽजिते॑ । स॒त्रा॒ऽजिते॑ । नृ॒ऽजिते॑ । उ॒र्व॒रा॒ऽजिते॑ । अ॒श्व॒ऽजिते॑ । गो॒ऽजिते॑ । अ॒प्ऽजिते॑ । भ॒र॒ । इन्द्रा॑य । सोम॑म् । य॒ज॒ताय॑ । ह॒र्य॒तम् ॥
स्वर रहित मन्त्र
विश्वजिते धनजिते स्वर्जिते सत्राजिते नृजित उर्वराजिते। अश्वजिते गोजिते अब्जिते भरेन्द्राय सोमं यजताय हर्यतम्॥
स्वर रहित पद पाठविश्वऽजिते। धनऽजिते। स्वःऽजिते। सत्राऽजिते। नृऽजिते। उर्वराऽजिते। अश्वऽजिते। गोऽजिते। अप्ऽजिते। भर। इन्द्राय। सोमम्। यजताय। हर्यतम्॥
ऋग्वेद - मण्डल » 2; सूक्त » 21; मन्त्र » 1
अष्टक » 2; अध्याय » 6; वर्ग » 27; मन्त्र » 1
अष्टक » 2; अध्याय » 6; वर्ग » 27; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The attributes of learned persons are mentioned.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - The people should always honor and bring prosperity to the winners of world, excellent in truth, the easy triumphant, the conquerors of men and trainers of horses and cow progeny. They should always give due recognition to those who acquire flowers, fruits, food grains etc., win over others with their wealth, or are explorers of water resources. They keep company with noble persons, President of the meeting and Commander of the army.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - Rulers and general public should always desire for big achievements but should behave with people by instilling confidence in the justice. Such people should always be respected.
Foot Notes - (विश्वजिते) यो विश्वं जयति तस्मै = For the one who scores victory over the world. (धनजिते ) यो धनेन जयति तस्मै = For those who win over others with their wealth. (स्वर्जिते) यः सुखेन जयति तस्मै। = For the easy truimphants. (सत्नाजिते ) य: सत्येनोत्कर्षति तस्मै। = One who is excellent in truth. (उर्वराजिते) य: उर्वरां सर्वफलपुष्पशस्यादि प्रापिकां जयति तस्मै = For those who acquire flowers, fruits and food grains etc. (अश्वजिते गोजिते ) | योऽश्वैर्जयति तस्मै | यो गाः जयति तस्मै। = Trainers of horses and cow progeny. (अन्जिते) योऽप्सु जयति तस्मै = For the explorers of water resources. (यजताय) सत्संगन्त्रे = For those who keep company with noble persons. (भर ) घर = Hold honor.
इस भाष्य को एडिट करें