ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 29/ मन्त्र 15
ऋषिः - गौरिवीतिः शाक्त्यः
देवता - इन्द्र:
छन्दः - विराट्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
इन्द्र॒ ब्रह्म॑ क्रि॒यमा॑णा जुषस्व॒ या ते॑ शविष्ठ॒ नव्या॒ अक॑र्म। वस्त्रे॑व भ॒द्रा सुकृ॑ता वसू॒यू रथं॒ न धीरः॒ स्वपा॑ अतक्षम् ॥१५॥
स्वर सहित पद पाठइन्द्र॑ । ब्रह्म॑ । क्रि॒यमा॑णा । जु॒ष॒स्व॒ । या । ते॒ । श॒वि॒ष्ठ॒ । नव्याः॑ । अक॑र्म । वस्त्रा॑ऽइव । भ॒द्रा । सुऽकृ॑ता । व॒सु॒ऽयुः । रथ॑म् । न । धीरः॑ । सु॒ऽअपाः॑ । अ॒त॒क्ष॒म् ॥
स्वर रहित मन्त्र
इन्द्र ब्रह्म क्रियमाणा जुषस्व या ते शविष्ठ नव्या अकर्म। वस्त्रेव भद्रा सुकृता वसूयू रथं न धीरः स्वपा अतक्षम् ॥१५॥
स्वर रहित पद पाठइन्द्र। ब्रह्म। क्रियमाणा। जुषस्व। या। ते। शविष्ठ। नव्याः। अकर्म। वस्त्राऽइव। भद्रा। सुऽकृता। वसुऽयुः। रथम्। न। धीरः। सुऽअपाः। अतक्षम् ॥१५॥
ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 29; मन्त्र » 15
अष्टक » 4; अध्याय » 1; वर्ग » 25; मन्त्र » 5
अष्टक » 4; अध्याय » 1; वर्ग » 25; मन्त्र » 5
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The significance of industriousness by the learned persons is stated.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O very powerful person! endowed with the wealth of knowledge you accept good food and wealth earned by us recently with labor and offered to you with love. I have acquired the fine and beneficent clothes made with righteous industriousness, like a Yogi given to meditation and doing truthful acts does his Sadhana, or as a man seeking prosperity manufactures vehicles of various kinds.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - Here is a simile used in the mantra. O men! in the hope of getting the wealth of (good-Ed.) Gotra or family, you should not give up industriousness and become slack or lazy. Rather with more and more labor, you should grow your wealth and enjoy, happiness, as by the use of good clothes. Your charming charity extends your glory or good reputation far and wide.
Foot Notes - (ब्रह्म) अन्नानि धनानि वा । ब्रह्मेत्यन्ननाम (NG 2, 7) धननाम च (NG 2, 10) = Food or wealth. (धीर:) ध्यानवान् योगी । धीराः प्रज्ञानवन्तो ध्यानवन्तः (NKT 4, 2, 4) = A Yogi practicing meditation. (स्वपाः सत्यभाषणादिकमंसु + अपः इति कर्मनाम (NG 2, 1) = Engaged in doing model or ideal deeds like speaking the truth and others.
इस भाष्य को एडिट करें