English
ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 101/ मन्त्र 15
मा॒ता रु॒द्राणां॑ दुहि॒ता वसू॑नां॒ स्वसा॑दि॒त्याना॑म॒मृत॑स्य॒ नाभि॑: । प्र नु वो॑चं चिकि॒तुषे॒ जना॑य॒ मा गामना॑गा॒मदि॑तिं वधिष्ट ॥
स्वर सहित पद पाठमा॒ता । रु॒द्राणा॑म् । दु॒हि॒ता । वसू॑नाम् । स्वसा॑ । आ॒दि॒त्याना॑म् । अ॒मृत॑स्य । नाभिः॑ । प्र । नु । वो॒च॒म् । चि॒कि॒तुषे॑ । जना॑य । मा । गाम् । अना॑गाम् । अदि॑तिम् । व॒धि॒ष्ट॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
माता रुद्राणां दुहिता वसूनां स्वसादित्यानाममृतस्य नाभि: । प्र नु वोचं चिकितुषे जनाय मा गामनागामदितिं वधिष्ट ॥
स्वर रहित पद पाठमाता । रुद्राणाम् । दुहिता । वसूनाम् । स्वसा । आदित्यानाम् । अमृतस्य । नाभिः । प्र । नु । वोचम् । चिकितुषे । जनाय । मा । गाम् । अनागाम् । अदितिम् । वधिष्ट ॥ ८.१०१.१५
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 101; मन्त्र » 15
अष्टक » 6; अध्याय » 7; वर्ग » 8; मन्त्र » 5
अष्टक » 6; अध्याय » 7; वर्ग » 8; मन्त्र » 5
भावार्थ - ही वेदवाणी वसु विद्वानांनीही ‘दूरे हिता’ - दूर ठेवलेली असल्यामुळे किंवा त्यांच्या शक्तीला (दोग्ध्रेर्वा) दूध देणारी असल्यामुळे दुहिता आहे. ४४ वर्षापर्यंत ब्रह्मचर्यपूर्वक अध्ययन करणाऱ्यांची ही ‘माता’ आहे. नम्रतेने त्यांना आपले दूध (ज्ञान) पाजविते. पुन्हा ‘आदित्या’ची ही ‘स्वसा’ चांगल्या प्रकारे अज्ञानाला पलीकडे फेकून देणारी (स्वस्त्रा = सु + अस् + ऋन् ) साध्वी विद्या असते व शेवटी धर्म, अर्थ, काम, मोक्षाचा केंद्रबिंदू असते. या प्रकारे या वेदवाणीला माणसाने कधी विलुप्त होऊ देऊ नये. ॥१५॥
इस भाष्य को एडिट करें