English
Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 92
ऋषिः - वामदेव: कश्यप:, असितो देवलो वा
देवता - अङ्गिराः
छन्दः - अनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
काण्ड नाम - आग्नेयं काण्डम्
1
इ꣣त꣢ ए꣣त꣢ उ꣣दा꣡रु꣢हन्दि꣣वः꣢ पृ꣣ष्ठा꣡न्या रु꣢꣯हन् । प्र꣢ भू꣣र्ज꣢यो꣣ य꣡था꣢ प꣣थो꣡द्यामङ्गि꣢꣯रसो ययुः ॥९२
स्वर सहित पद पाठइ꣣तः꣢ । ए꣣ते꣢ । उ꣣दा꣢रु꣢हन् । उ꣣त् । आ꣡रु꣢꣯हन् । दि꣣वः꣢ । पृ꣣ष्ठा꣡नि꣢ । आ । अ꣣रुहन् । प्र꣢ । भूः꣣ । ज꣡यः꣢꣯ । य꣡था꣢꣯ । प꣣था꣢ । उत् । द्याम् । अ꣡ङ्गि꣢꣯रसः । य꣣युः ॥९२॥
स्वर रहित मन्त्र
इत एत उदारुहन्दिवः पृष्ठान्या रुहन् । प्र भूर्जयो यथा पथोद्यामङ्गिरसो ययुः ॥९२
स्वर रहित पद पाठ
इतः । एते । उदारुहन् । उत् । आरुहन् । दिवः । पृष्ठानि । आ । अरुहन् । प्र । भूः । जयः । यथा । पथा । उत् । द्याम् । अङ्गिरसः । ययुः ॥९२॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 92
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 1; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 5; मन्त्र » 2
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 1; खण्ड » 10;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 1; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 5; मन्त्र » 2
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 1; खण्ड » 10;
Acknowledgment
विषय - परमेश्वर की स्तुति
भावार्थ -
भा० = ( भूर्जय:१ ) = पृथिवी को विजय करने हारे राजर्षि लोग ( यथा ) = जिस प्रकार ( पथः ) = मार्ग से ( द्यां ययुः ) = द्यौ लोक या आदित्य लोक, या स्वर्ग को जाते हैं। उसी प्रकार ( एते ) = ये ( अंगिरसः ) = योगी, ज्ञानी लोग भी ( इतः ) = इस लोक से ( दिवः पृष्ठानि ) = आदित्य के समान प्रकाशमान मोक्ष के सुखों को ( उत् आरुहन् ) = ऊर्ध्वगति से प्राप्त करते हैं ।
अपने २ धर्म के पालन से राजर्षि और ब्रह्मर्षि दोनों समान लोक में जाते हैं । अथवा ( भूः ) = गृहस्थाश्रम को विजय करके आश्रम परम्परा से निकलकर कर्मिष्ठ लोग जिस मार्ग से मोक्ष का लाभ करते हैं उसी प्रकार से ब्रह्मज्ञानी गृहस्थ में न जाकर भी मोक्ष लोक को ज्ञान के बल से प्राप्त करते हैं ।
टिप्पणी -
१. भूर्जय: भृज्जति: पाककर्मा हविषां पक्तारः इति सा० । भूः -जयः इति पदकारः । भूः पृथिवी तां ये महावीराख्येनानुष्ठानेन जितवन्तः, ते इति ( मा० वि० ) = भूर्जयः कर्षिणः ।
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर -
ऋषिः - वामदेव: ।
देवता - अङ्गिराः।
छन्दः - अनुष्टुप्
इस भाष्य को एडिट करें