Loading...

सामवेद के मन्त्र

सामवेद - मन्त्रसंख्या 117
ऋषिः - हर्यतः प्रागाथः देवता - इन्द्रः छन्दः - गायत्री स्वरः - षड्जः काण्ड नाम - ऐन्द्रं काण्डम्
1

गा꣢व꣣ उ꣡प꣢ वदाव꣣टे꣢ म꣣हि꣢ य꣣ज्ञ꣡स्य꣢ र꣣प्सु꣡दा꣢ । उ꣣भा꣡ कर्णा꣢꣯ हिर꣣ण्य꣡या꣢ ॥११७॥

स्वर सहित पद पाठ

गा꣡वः꣢꣯ । उ꣡प꣢꣯ । व꣣द । अवटे꣢ । म꣣ही꣡इति꣢ । य꣣ज्ञ꣡स्य꣢ । र꣣प्सु꣡दा꣢ । र꣣प्सु꣢ । दा꣣ । उभा꣢ । क꣡र्णा꣢꣯ । हि꣣रण्य꣡या꣢ ॥११७॥


स्वर रहित मन्त्र

गाव उप वदावटे महि यज्ञस्य रप्सुदा । उभा कर्णा हिरण्यया ॥११७॥


स्वर रहित पद पाठ

गावः । उप । वद । अवटे । महीइति । यज्ञस्य । रप्सुदा । रप्सु । दा । उभा । कर्णा । हिरण्यया ॥११७॥

सामवेद - मन्त्र संख्या : 117
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 2; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » 3; मन्त्र » 3
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 2; खण्ड » 1;
Acknowledgment

शब्दार्थ -
हे (गावः) स्तोताजनहो, तुम्ही (अवटे) जो रसांच्या विहिरीप्रमाणे रसपरिपूर्ण असा परमेश्वर आहे, त्याचे (उप वद) महिमागान करता (मही) ही महान पृथ्वी व विशाल आकाश (यज्ञस्म) त्या पूजनीय परमेश्वराचे (रप्सुदा) स्वरूप प्रकाशित करणारे (म्हणजे त्या विस्तृत्वाची व महानतेची किंचित कल्पना देणारे) आहेत. (उभा) हिरण्यया) सूर्य व चंद्र दोन्ही या धरित्री व आकाशाच्या (कर्णा) कर्ण- कुंडलाप्रमाणे आहेत. ।। ३।।

भावार्थ - जो परमेश्वर दया, वीरत्व, आनंद आदी रसांच्या विहिरीप्रमाणे आहे, सर्व मनुष्यांनी आपल्या वाणीने त्याचा महिमा अवश्य गायिला पाहिजे. जरी हे निराकार असल्यामुळे गोरा, हिरवा, पिवळा, आदी रंग रूपाचा नाही, तरीही त्याचे बक्त त्याला पृथ्वी आणि आकाशाच्या अनेकानेक चित्र- विचित्र पदार्थांमध्ये त्याचे रूप पाहतात आणि अशी भावना करतात की जणू त्या परमेश्वराच्या दीप्तीनेच हे सर्व दीप्तिमान आहेत. यामुळेच धरित्री व आकाशाला त्याच्या स्वरूपाचे प्रकाशक असे म्हटले जाते. ।। ३।।

इस भाष्य को एडिट करें
Top