English
Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 335
ऋषिः - वामदेवो गौतमः
देवता - इन्द्रः
छन्दः - त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
काण्ड नाम - ऐन्द्रं काण्डम्
1
स꣣त्राह꣢णं꣣ दा꣡धृ꣢षिं꣣ तु꣢म्र꣣मि꣡न्द्रं꣢ म꣣हा꣡म꣢पा꣣रं꣡ वृ꣢ष꣣भ꣢ꣳ सु꣣व꣡ज्र꣢म् । ह꣢न्ता꣣ यो꣢ वृ꣣त्र꣡ꣳ सनि꣢꣯तो꣣त꣢꣫ वाजं꣣ दा꣢ता꣢ म꣣घा꣡नि꣢ म꣣घ꣡वा꣢ सु꣣रा꣡धाः꣢ ॥३३५॥
स्वर सहित पद पाठस꣣त्राह꣡ण꣢म् । स꣣त्रा । ह꣡न꣢꣯म् । दा꣡धृ꣢꣯षिम् । तु꣡म्रम् । इ꣡न्द्र꣢꣯म् । म꣣हा꣢म् । अ꣣पार꣢म् । अ꣣ । पार꣢म् । वृ꣢षभम् । सु꣣व꣡ज्र꣢म् । सु꣣ । व꣡ज्र꣢꣯म् । ह꣡न्ता꣢꣯ । यः । वृ꣣त्र꣢म् । स꣡नि꣢꣯ता । उ꣣त꣢ । वा꣡ज꣢म् । दा꣡ता꣢꣯ । म꣣घा꣡नि꣢ । म꣣घ꣡वा꣢ । सु꣣रा꣡धाः꣢ । सु꣣ । रा꣡धाः꣢꣯ ॥३३५॥
स्वर रहित मन्त्र
सत्राहणं दाधृषिं तुम्रमिन्द्रं महामपारं वृषभꣳ सुवज्रम् । हन्ता यो वृत्रꣳ सनितोत वाजं दाता मघानि मघवा सुराधाः ॥३३५॥
स्वर रहित पद पाठ
सत्राहणम् । सत्रा । हनम् । दाधृषिम् । तुम्रम् । इन्द्रम् । महाम् । अपारम् । अ । पारम् । वृषभम् । सुवज्रम् । सु । वज्रम् । हन्ता । यः । वृत्रम् । सनिता । उत । वाजम् । दाता । मघानि । मघवा । सुराधाः । सु । राधाः ॥३३५॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 335
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 4; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » 5; मन्त्र » 4
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 3; खण्ड » 11;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 4; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » 5; मन्त्र » 4
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 3; खण्ड » 11;
Acknowledgment
विषय - परमेश्वर व राजा कसा आहे -
शब्दार्थ -
आम्ही (उपासक) (सत्राहणम्) सत्याद्वारे असत्याला खंडित करणाऱ्या (दाधृषिम्) पापाचे आणि पापीजनांचे अत्यंत घर्षण (रगडून टाकणे) करणाऱ्या, अत्यंत प्रगल्भ तसेच (तुभ्रम्) शुभ कर्म करण्यासाठी प्रेरणा करणार्या त्या (महान्) महान (इंद्राची, परमेश्वराची व राजाची पूजा करतो) तो (वृषम्) सुखाची वृष्टी करणारा असून (सुवज्रम्) उत्कृष्ट दंडशक्ती असणारा आहे. अशा (इन्द्रम्) इंद्राचे आम्ही (यजामहे) पूजन वा सत्कार करतो. (मघवा) ऐश्वर्यवान व (सुराधाः) न्याय व धर्म हेच ज्याचे धन आहे अशा (यः) जो परमेश्वर वा राजा आहे तो (वृत्रम्) विघ्नकारी शत्रूचा (हन्ता) वध करणारा (उत) आणि (वाजम्) अन्न, बळ व विज्ञान आदी (सनिता) वाटप करणारा वा देणारा असून तो भक्तांना (मघानि) धन (दाता) देतो.।। ४।।
भावार्थ - सर्व राष्ट्रवासी प्रजाजनांचे कर्तव्य आहे की मंत्रात सांगितलेल्या गुणांनी विभूषित अशा परमेश्वराचे पूजन करावे व राजाचा सत्कार करावा. ।। ४।।
विशेष -
या मंत्रात ‘यजामहे’ क्रियापद पूर्वीच्या मंत्रातून अन्वयासाठी घेतले आहे. या मंत्रात ईर्थश्लेष व परिकर अलंकार आहे. ‘न्ता, निता’ आणि ‘मघा, मघ’मध्ये छेकानुप्रास आणि ‘म’ व ‘त’ची अनेक वेळा आवृत्ती असल्यामुळे तिथे घृत्तयनुपास आहे. ।। ४।।