Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 528
ऋषिः - वसिष्ठो मैत्रावरुणिः
देवता - पवमानः सोमः
छन्दः - त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
काण्ड नाम - पावमानं काण्डम्
1
अ꣣भि꣡ त्रि꣢पृ꣣ष्ठं꣡ वृष꣢꣯णं वयो꣣धा꣡म꣢ङ्गो꣣षि꣡ण꣢मवावशन्त꣣ वा꣡णीः꣢ । व꣢ना꣣ व꣡सा꣢नो꣣ व꣡रु꣢णो꣣ न꣢꣫ सिन्धु꣣र्वि꣡ र꣢त्न꣣धा꣡ द꣢यते꣣ वा꣡र्या꣢णि ॥५२८॥
स्वर सहित पद पाठअ꣣भि꣢ । त्रि꣣पृष्ठ꣢म् । त्रि꣣ । पृष्ठ꣢म् । वृ꣡ष꣢꣯णम् । व꣣योधा꣢म् । व꣣यः । धा꣢म् । अ꣣ङ्गोषि꣡ण꣢म् । अ꣣वावशन्त । वा꣡णीः꣢꣯ । व꣡ना꣢꣯ । व꣡सा꣢꣯नः । व꣡रु꣢꣯णः । न । सि꣡न्धुः꣢꣯ । वि । र꣣त्नधाः꣢ । र꣣त्न । धाः꣢ । द꣣यते । वा꣡र्या꣢꣯णि ॥५२८॥
स्वर रहित मन्त्र
अभि त्रिपृष्ठं वृषणं वयोधामङ्गोषिणमवावशन्त वाणीः । वना वसानो वरुणो न सिन्धुर्वि रत्नधा दयते वार्याणि ॥५२८॥
स्वर रहित पद पाठ
अभि । त्रिपृष्ठम् । त्रि । पृष्ठम् । वृषणम् । वयोधाम् । वयः । धाम् । अङ्गोषिणम् । अवावशन्त । वाणीः । वना । वसानः । वरुणः । न । सिन्धुः । वि । रत्नधाः । रत्न । धाः । दयते । वार्याणि ॥५२८॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 528
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 6; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » 4; मन्त्र » 6
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 5; खण्ड » 6;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 6; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » 4; मन्त्र » 6
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 5; खण्ड » 6;
Acknowledgment
विषय - तो परमेश्वर कसा असून काय करतो, याविषयी -
शब्दार्थ -
(त्रिपृष्ठम्) ऋक्, यजु, साम रूप असलेल्या / पृथ्वी, अंतरिक्ष, द्यौ रूप / अग्नी, वायू, आदित्य रूप / सत्त्व, रज, तम रूप आणि मन, प्राण, आत्मा रूप असलेल्या / म्हणजे तीन रूपाने विश्वात व्यापणाऱ्या) आणि (वृषणम्) सुख, शांतीची वृष्टी करणाऱ्या तसेच (वयोधाम्) आयुष्य देणाऱ्या व (अड्गोषिणम्) अंगाअंगात निवास करणाऱ्या त्या स्तुत्य परमेश्वराचा (वाणीः) माझी वाणी वा ही वेदवाणी (अभि आवशन्त) स्तुति-गीत गात आहे. (वरुणः न) सूर्यासम (वना) तेजाची किरणे (वरुनः) धारण करणारा तो परमात्मा (रत्नधाः) रत्नदाता असून (सिन्धुः) समुद्रासमान (गुणरूप रत्ने देणारा आहे) आणि तो (वार्याणि) वरणीय भौतिक व आध्यात्मिक रत्न (सद्गुण व कीर्ती) (वि दयते) विशेषत्वाने प्रदान करतो.।। ६।।
भावार्थ - सूर्याप्रमाणे तेजाचा भांडार आणि समुद्राप्रमाणे रत्नाचा भांडार तेज आणि रत्न देऊन सर्वांना समृद्धिशाली करतो.।। ६।।
विशेष -
या मंत्रात उपमा अलंकार आहे.।। ६।।