English
Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 590
ऋषिः - कुत्स आङ्गिरसः
देवता - पवमानः सोमः
छन्दः - त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
काण्ड नाम - आरण्यं काण्डम्
1
त्व꣡या꣢ व꣣यं꣡ पव꣢꣯मानेन सोम꣣ भ꣡रे꣢ कृ꣣तं꣢꣯ वि꣢꣯ चिनुयाम꣣ श꣡श्व꣢त् । त꣡न्नो꣢ मि꣣त्रो꣡ वरु꣢णो मामहन्ता꣣म꣡दि꣢तिः꣣ सि꣡न्धुः꣢ पृ꣣थि꣢वी उ꣣त꣢ द्यौः ॥५९०॥
स्वर सहित पद पाठत्व꣡या꣢꣯ । व꣣य꣢म् । प꣡व꣢꣯मानेन । सो꣣म । भ꣡रे꣢꣯ । कृ꣣त꣢म् । वि । चि꣣नुयाम । श꣡श्व꣢꣯त् । तत् । नः꣣ । मित्रः꣢ । मि꣣ । त्रः꣢ । व꣡रु꣢꣯णः । मा꣣महन्ताम् । अ꣡दि꣢꣯तिः । अ । दि꣣तिः । सि꣡न्धुः꣢꣯ । पृ꣣थिवी꣢ । उ꣣त꣢ । द्यौः ॥५९०॥
स्वर रहित मन्त्र
त्वया वयं पवमानेन सोम भरे कृतं वि चिनुयाम शश्वत् । तन्नो मित्रो वरुणो मामहन्तामदितिः सिन्धुः पृथिवी उत द्यौः ॥५९०॥
स्वर रहित पद पाठ
त्वया । वयम् । पवमानेन । सोम । भरे । कृतम् । वि । चिनुयाम । शश्वत् । तत् । नः । मित्रः । मि । त्रः । वरुणः । मामहन्ताम् । अदितिः । अ । दितिः । सिन्धुः । पृथिवी । उत । द्यौः ॥५९०॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 590
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 6; अर्ध-प्रपाठक » 3; दशतिः » 1; मन्त्र » 5
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 6; खण्ड » 1;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 6; अर्ध-प्रपाठक » 3; दशतिः » 1; मन्त्र » 5
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 6; खण्ड » 1;
Acknowledgment
विषय - यवमान सोमला प्रार्थना
शब्दार्थ -
हे (सोम) प्रेरक परमेश्वर, (पवमानेव) पवित्र करणाऱ्या अशा (त्वया) तुझ्यासारख्या सहाय्यकाच्या आश्रयाने (वयम्) आम्ही शूरवीर लोक (भरे) या जीवन-संग्रामामधे (शाश्वत्) सतत (कृतम्) कर्मात्मा ( वि चिनुमाय) करण्यास योग्य अशा कृत्यांना निवडावे. (तत्) यामुळे (मित्रः) वायू, (वरूणः) अग्नी (अदितिः) उषा (सिन्धुः) अंतरिक्ष समुद्र अथवा पार्थिव सागर (पृथिवी) भूमी (उत) आणि (द्यौः) घूलोक अथवा सूर्य, या सर्वांनी (जः) आम्हाला (मामहन्ताम्) सत्काराद्वारे वाढवावे (प्रेरणा व शक्ती देऊन आमची प्रगती घडवावी) अथवा असे म्हणता येईल की (मित्रः) प्राण (वरुणः) अपान (अदितिः) वाणी (सिन्धुः) हृदयरूप समुद्र (पृथिवी) शरीर (उत) आणि (द्यौः) प्रकाशमुक्त बुद्धीवा आत्मा (नः) आम्हाला (मामहन्ताम्त) या सर्वांनी वाढवावे. अथवा- (मित्रः) ब्राह्मणर्ज, (वरुणः) क्षत्रिय वर्ण (अदितिः) उत्पादनीय नारी जाती (समुद्र) समुद्रवल धनसंचय करणारा वैश्यवर्ण (पृथिवी) राष्ट्रभूमी (उत) आणि (द्यौः) यशोमयी राज्यसभा (नः) मामहन्ताम्) या सर्वांनी आम्हा प्रजाजनांना अत्यंत समुद्र करावे.।।५।।
भावार्थ - ‘‘माझ्या उजव्या हातात कर्म आहे, डाव्या हातात विजय आहे.’’ (अथर्व ७/५०/८) या वेदोवतीप्रमाणे जो कोणी जगात कर्म करतो, त्याचा विजय अवश्य होतो. कर्मयोगाच्या या मार्गात परमेश्वराव्यतिरिक्त अग्नी-वायू-सूर्य आदी बाह्य देव, प्राण-अपान-वाणी-मन आदी आंतरिक देव आणि ब्राह्मण-क्षत्रिय आदी राष्ट्रातील देवगण आमचे साहाय्यक होऊ शकतात.।।५।।
इस भाष्य को एडिट करें