Loading...

सामवेद के मन्त्र

सामवेद - मन्त्रसंख्या 685
ऋषिः - नोधा गौतमः देवता - इन्द्रः छन्दः - प्रगाथः(विषमा बृहती समा सतोबृहती) स्वरः - मध्यमः काण्ड नाम -
1

तं꣡ वो꣢ द꣣स्म꣡मृ꣢ती꣣ष꣢हं꣣ व꣡सो꣢र्मन्दा꣣न꣡मन्ध꣢꣯सः । अ꣣भि꣢ व꣣त्सं꣡ न स्वस꣢꣯रेषु धे꣣न꣢व꣣ इ꣡न्द्रं꣢ गी꣣र्भि꣡र्न꣢वामहे ॥६८५॥

स्वर सहित पद पाठ

त꣢म् । वः꣣ । दस्म꣢म् । ऋ꣣तीष꣡ह꣢म् । ऋ꣣ती । स꣡ह꣢꣯म् । व꣡सोः꣢꣯ । म꣣न्दान꣢म् । अ꣡न्ध꣢꣯सः । अ꣣भि꣢ । व꣣त्स꣢म् । न । स्व꣡स꣢꣯रेषु । धे꣣न꣡वः꣢ । इ꣡न्द्र꣢꣯म् । गी꣣र्भिः꣢ । न꣣वामहे ॥६८५॥


स्वर रहित मन्त्र

तं वो दस्ममृतीषहं वसोर्मन्दानमन्धसः । अभि वत्सं न स्वसरेषु धेनव इन्द्रं गीर्भिर्नवामहे ॥६८५॥


स्वर रहित पद पाठ

तम् । वः । दस्मम् । ऋतीषहम् । ऋती । सहम् । वसोः । मन्दानम् । अन्धसः । अभि । वत्सम् । न । स्वसरेषु । धेनवः । इन्द्रम् । गीर्भिः । नवामहे ॥६८५॥

सामवेद - मन्त्र संख्या : 685
(कौथुम) उत्तरार्चिकः » प्रपाठक » 1; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » ; सूक्त » 13; मन्त्र » 1
(राणानीय) उत्तरार्चिकः » अध्याय » 1; खण्ड » 4; सूक्त » 3; मन्त्र » 1
Acknowledgment

शब्दार्थ -
(आपल्या मनाला, इंद्रियांना आणि प्राणादी शक्तींना उद्देशून साधकगण म्हणत आहेत) हे मना, हे इंद्रियांनो, आम्ही (साधकगण) (व:) तुमच्या (दस्त्रम्) दोषांना नष्ट करणाऱ्या (ऋतीषहम्) आक्रमक काम, क्रोधादी शत्रूंना परास्त करणाऱ्या (वसो:) निवासक म्हणजे स्थिरता, दृढता देणाऱ्या (अन्धस:) आनंदरसाने (मन्दानम्) मदमत्त करणाऱ्या या (इन्द्रम्) आपल्या अंतराम्याला (अभि) उद्देशून (स्वसरेषु) दिवस उगवत असताना (गीर्भि:) उद्बोधक वाणीद्वारे (नवामहे) गुण वर्णनरूप स्तुतीद्वारे उद्बुद्ध व जागृत करीत आहोत. कशाप्रकारे ? की जसे (स्वसरेषु) गोशाळेत (धेनवा)गायीवकम्भि) आपल्या नवजात वासराकडे धावत जातात. त्याप्रमाणे आम्ही साधक आपल्या आत्म्याकडे त्याला उद्बुद्ध करण्यासाठी धावत आहोत. त्याला जागृत वा प्रोत्साहीत करीत आहोत. ।।१।।

भावार्थ - स्वत:च्या आत्म्याला उद्बोधन देऊन मनातील दोष दूर करून आणि सद्गुणांचा स्वीकार करून आम्ही वा प्रत्येक माणूस जीवनात परम यशस्वी होऊ शकतो ।।१।।

इस भाष्य को एडिट करें
Top