ऋग्वेद - मण्डल 2/ सूक्त 39/ मन्त्र 1
ऋषिः - गृत्समदः शौनकः
देवता - अश्विनौ
छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
ग्रावा॑णेव॒ तदिदर्थं॑ जरेथे॒ गृध्रे॑व वृ॒क्षं नि॑धि॒मन्त॒मच्छ॑। ब्र॒ह्माणे॑व वि॒दथ॑ उक्थ॒शासा॑ दू॒तेव॒ हव्या॒ जन्या॑ पुरु॒त्रा॥
स्वर सहित पद पाठग्रावा॑णाऽइव । तत् । इत् । अर्थ॑म् । ज॒रे॒थे॒ इति॑ । गृध्रा॑ऽइव । वृ॒क्षम् । नि॒धि॒ऽमन्त॑म् । अच्छ॑ । ब्र॒ह्माणा॑ऽइव । वि॒दथे॑ । उ॒क्थ॒ऽशसा॑ । दू॒ताऽइ॑व । हव्या॑ । जन्या॑ । पु॒रु॒ऽत्रा ॥
स्वर रहित मन्त्र
ग्रावाणेव तदिदर्थं जरेथे गृध्रेव वृक्षं निधिमन्तमच्छ। ब्रह्माणेव विदथ उक्थशासा दूतेव हव्या जन्या पुरुत्रा॥
स्वर रहित पद पाठग्रावाणाऽइव। तत्। इत्। अर्थम्। जरेथे इति। गृध्राऽइव। वृक्षम्। निधिऽमन्तम्। अच्छ। ब्रह्माणाऽइव। विदथे। उक्थऽशासा। दूताऽइव। हव्या। जन्या। पुरुऽत्रा॥
ऋग्वेद - मण्डल » 2; सूक्त » 39; मन्त्र » 1
अष्टक » 2; अध्याय » 8; वर्ग » 4; मन्त्र » 1
अष्टक » 2; अध्याय » 8; वर्ग » 4; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The nature and components of the air and fire are mentioned.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O learned persons ! you should properly utilize air and fire like the two clouds that alleviate heat and rains; or like the two vultures who spend their life on a tree; or like the two needy persons who approach a wealthy person; or like two mantra-reciting Brahmanas in a Yajna in the form of technology or otherwise. They are also comparable with the royal messengers in the land and welcomed by many people. They are acceptable and harbingers of happiness because of their presence on several occasions.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - Fire, water and other articles which accomplish various purposes like the clouds, the birds and the messengers-they all should be known properly and be utilized for the accomplishment of desirable objects.
Foot Notes - (ग्रावाणेव) मेघाविव | ग्रावा इति मेघनाम (NG. 1, 10) = Like the clouds. (विदये) शिल्पाख्ये यज्ञे । विदथ इति यज्ञनाम (NG. 3, 17) = The Yajna is here particularly for the technology. (हव्या ) आदातुमर्हौ। =Acceptable. (जन्या) जनितारौ। = Producers or harbingers of happiness. (पुरुत्रा ) पुरुषु बहुषु पदार्थेषु वर्त्तमानौ । = Present in many things.
इस भाष्य को एडिट करें