Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 3 के सूक्त 2 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 3/ सूक्त 2/ मन्त्र 1
    ऋषिः - गाथिनो विश्वामित्रः देवता - अग्निर्वैश्वानरः छन्दः - जगती स्वरः - निषादः

    वै॒श्वा॒न॒राय॑ धि॒षणा॑मृता॒वृधे॑ घृ॒तं न पू॒तम॒ग्नये॑ जनामसि। द्वि॒ता होता॑रं॒ मनु॑षश्च वा॒घतो॑ धि॒या रथं॒ न कुलि॑शः॒ समृ॑ण्वति॥

    स्वर सहित पद पाठ

    वै॒श्वा॒न॒राय॑ । धि॒षणा॑म् । ऋ॒त॒ऽवृधे॑ । घृ॒तम् । न । पू॒तम् । अ॒ग्नये॑ । ज॒ना॒म॒सि॒ । द्वि॒ता । होता॑रम् । मनु॑षः । च॒ । वा॒घतः॑ । धि॒या । रथ॑म् । न । कुलि॑शः । सम् । ऋ॒ण्व॒ति॒ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    वैश्वानराय धिषणामृतावृधे घृतं न पूतमग्नये जनामसि। द्विता होतारं मनुषश्च वाघतो धिया रथं न कुलिशः समृण्वति॥

    स्वर रहित पद पाठ

    वैश्वानराय। धिषणाम्। ऋतऽवृधे। घृतम्। न। पूतम्। अग्नये। जनामसि। द्विता। होतारम्। मनुषः। च। वाघतः। धिया। रथम्। न। कुलिशः। सम्। ऋण्वति॥

    ऋग्वेद - मण्डल » 3; सूक्त » 2; मन्त्र » 1
    अष्टक » 2; अध्याय » 8; वर्ग » 17; मन्त्र » 1

    Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O men! as we manifest pure and sharp intellect for the pleasure of a learned leader, who shines among men (on account of his virtues) and who is augment or propagator of Truth, like pure clarified butter is put as oblation in the fire, so you should also do same way, genius approaches to a liberal donor and other persons, in two ways, i e. with intellect and good actions, and as with an axe and other things they manufacture a chariot.

    Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
    N/A

    Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - As the performers of the Yajnas kindle the fire by putting oblations of pure Samagri and ghee (clarified butter), same way the teachers and preachers should increase the power of the intellect of their pupils and audience. As the chariots are manufactured with the axes and other implement, so the students should be trained with good education and admonition (when necessary). As the teachers and the pupils deal with one another lovingly, so the others should also do.

    Foot Notes - (वैश्वानराय ) विश्वेषु नरेषु राजमानाय। = For a person shining among men on account of his virtues. (धिषणाम् ) प्रगल्भां धियम्। = Pure and sharp intellect. बाग वै धिषणा (Stph. 5, 5, 4, 5) विद्या वै धिषणा (Ttry 3, 2, 22) धिषणेति वाङ्नाम (NG. 1, 11) वाघत: मेधावी । वाघत इति मेधाविनाम ( NG. 3, 17 ) = Intelligent. (कुलिश:) वज्रम् | कुलिश इति वज्रनाम (NG. 3, 19) = A powerful weapon. (ऋण्वति) प्राप्नोति । ऋण्वतीति गतिकर्मा (NG. 2, 14 ) = Gets or receives.

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top