ऋग्वेद - मण्डल 3/ सूक्त 45/ मन्त्र 2
ऋषिः - गोपवन आत्रेयः सप्तवध्रिर्वा
देवता - इन्द्र:
छन्दः - निचृद्बृहती
स्वरः - मध्यमः
वृ॒त्र॒खा॒दो व॑लंरु॒जः पु॒रां द॒र्मो अ॒पाम॒जः। स्थाता॒ रथ॑स्य॒ हर्यो॑रभिस्व॒र इन्द्रो॑ दृ॒ळ्हा चि॑दारु॒जः॥
स्वर सहित पद पाठवृ॒त्र॒ऽखा॒दः । व॒ल॒म्ऽरु॒जः । पु॒राम् । द॒र्मः । अ॒पाम् । अ॒जः । स्थाता॑ । रथ॑स्य । हर्योः॑ । अ॒भि॒ऽस्व॒रे । इन्द्रः॑ । दृ॒ळ्हा । चि॒त् । आ॒ऽरु॒जः ॥
स्वर रहित मन्त्र
वृत्रखादो वलंरुजः पुरां दर्मो अपामजः। स्थाता रथस्य हर्योरभिस्वर इन्द्रो दृळ्हा चिदारुजः॥
स्वर रहित पद पाठवृत्रऽखादः। वलम्ऽरुजः। पुराम्। दर्मः। अपाम्। अजः। स्थाता। रथस्य। हर्योः। अभिऽस्वरे। इन्द्रः। दृळ्हा। चित्। आऽरुजः॥
ऋग्वेद - मण्डल » 3; सूक्त » 45; मन्त्र » 2
अष्टक » 3; अध्याय » 3; वर्ग » 9; मन्त्र » 2
अष्टक » 3; अध्याय » 3; वर्ग » 9; मन्त्र » 2
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The attributes of enlightened persons are continued.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O men ! the sun (or the air) destroys and dissipates the clouds, and fills up water. Let us slay brave persons residing in the cities of the enemies. As a man sitting in a chariot ringing with the sound of galloping horses, conquers his enemies, in the same manner, let us also be victorious.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - As the lightning sun cuts the parts of the clouds into pieces, in the same manner, righteous rulers should kill their foes.
Foot Notes - (वलंरुजः) यो वलं मेषं स्जति । वल इति मेघनाम (NG 1, 10) = One who cuts the clouds into pieces. (अज:) प्रेरकः । अज-गति क्षेपणयोः (म्वा० ) Impeller. (बुत्रखादः) यो वृत्र मेघं खादति किरणो वायुर्वा निगदति । = The swallower of the cloud, rays of the sun.
इस भाष्य को एडिट करें