English
ऋग्वेद - मण्डल 4/ सूक्त 38/ मन्त्र 1
ऋषिः - वामदेवो गौतमः
देवता - द्यावापृथिव्यौ
छन्दः - विराट्पङ्क्ति
स्वरः - पञ्चमः
उ॒तो हि वां॑ दा॒त्रा सन्ति॒ पूर्वा॒ या पू॒रुभ्य॑स्त्र॒सद॑स्युर्नितो॒शे। क्षे॒त्रा॒सां द॑दथुरुर्वरा॒सां घ॒नं दस्यु॑भ्यो अ॒भिभू॑तिमु॒ग्रम् ॥१॥
स्वर सहित पद पाठउ॒तो इति॑ । हि । वा॒म् । दा॒त्रा । सन्ति॑ । पूर्वा॑ । या । पू॒रुऽभ्यः॑ । त्र॒सद॑स्युः । नि॒ऽतो॒शे । क्षे॒त्र॒ऽसाम् । दा॒द॒थुः॒ । उ॒र्व॒रा॒ऽसाम् । घ॒नम् । दस्यु॑ऽभ्यः । अ॒भिऽभू॑तिम् । उ॒ग्रम् ॥
स्वर रहित मन्त्र
उतो हि वां दात्रा सन्ति पूर्वा या पूरुभ्यस्त्रसदस्युर्नितोशे। क्षेत्रासां ददथुरुर्वरासां घनं दस्युभ्यो अभिभूतिमुग्रम् ॥१॥
स्वर रहित पद पाठउतो इति। हि। वाम्। दात्रा। सन्ति। पूर्वा। या। पूरुऽभ्यः। त्रसदस्युः। निऽतोशे। क्षेत्रऽसाम्। ददथुः। उर्वराऽसाम्। घनम्। दस्युऽभ्यः। अभिऽभूतिम्। उग्रम् ॥१॥
ऋग्वेद - मण्डल » 4; सूक्त » 38; मन्त्र » 1
अष्टक » 3; अध्याय » 7; वर्ग » 11; मन्त्र » 1
अष्टक » 3; अध्याय » 7; वर्ग » 11; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The attributes of an ideal king are described.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O king and chief commander of the army! all the wicked and malevolent persons fear from you. You liberally give away to your faithful servants in the battles and to those who distribute the fields and fertile lands to deserving persons. With the help of chief commander, you give a crushing defeat to the thieves and robbers with the powerful weapons. Therefore, you deserve respect from all.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - O king and commander-in-chief of the army ! you should keep under you the well trained servants, slay the robbers and other wicked persons, be victorious and maintain the State with justice.
Translator's Notes -
The contention of Sayanacharya Prof. Wilson, Griffith and others to take the word त्रसदस्यु as the name of a particular person, instead of taking if for a commander-in-chief of the army from whom all wicked persons fear is wrong and is against the fundamental principle of the Vedic terminology and etymology.
Foot Notes - (नितोशे ) नितरां वधे । नितोशत इति वधकर्म (NG 2, 19)। = In the battle where the foes are killed. (उर्वरासाम्) बहुश्रेष्ठाः पदार्थाः सन्ति यस्यान्तां भूमिम् सनति तम् । = To the person who distributes the fertile land among the deserving (landless) men. (अभि- भूतिम् ) पराजयम् । = Defeat. (त्रसदस्युः) तस्यन्ति दस्यवो यस्मात्सः । = One who makes the robbers, wicked and thieves tremble.
इस भाष्य को एडिट करें