English
ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 11/ मन्त्र 1
जन॑स्य गो॒पा अ॑जनिष्ट॒ जागृ॑विर॒ग्निः सु॒दक्षः॑ सुवि॒ताय॒ नव्य॑से। घृ॒तप्र॑तीको बृह॒ता दि॑वि॒स्पृशा॑ द्यु॒मद्वि भा॑ति भर॒तेभ्यः॒ शुचिः॑ ॥१॥
स्वर सहित पद पाठजन॑स्य । गो॒पाः । अ॒ज॒नि॒ष्ट॒ । जागृ॑विः । अ॒ग्निः । सु॒ऽदक्षः॑ । सु॒वि॒ताय॑ । नव्य॑से । घृ॒तऽप्र॑तीकः । बृ॒ह॒ता । दि॒वि॒ऽस्पृशा॑ । द्यु॒ऽमत् । वि । भा॒ति॒ । भ॒र॒तेभ्यः॑ । शुचिः॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
जनस्य गोपा अजनिष्ट जागृविरग्निः सुदक्षः सुविताय नव्यसे। घृतप्रतीको बृहता दिविस्पृशा द्युमद्वि भाति भरतेभ्यः शुचिः ॥१॥
स्वर रहित पद पाठजनस्य। गोपाः। अजनिष्ट। जागृविः। अग्निः। सुऽदक्षः। सुविताय। नव्यसे। घृतऽप्रतीकः। बृहता। दिविऽस्पृशा। द्युऽमत्। वि। भाति। भरतेभ्यः। शुचिः ॥१॥
ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 11; मन्त्र » 1
अष्टक » 4; अध्याय » 1; वर्ग » 3; मन्त्र » 1
अष्टक » 4; अध्याय » 1; वर्ग » 3; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The attributes of Agni (fire) are told.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O men ! you should know well about the fire (energy) which is protector of the people, is ever awake, giver of much strength, and enkindled by the oblations of ghee and which is pure. It is manifested for the acquisition of new prosperity with great light (of knowledge). It shines brilliantly for the upholders and supporters of the people.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - Highly learned persons must know well the properties of Agni (energy and electricity) and other elements.
Translator's Notes -
It is gratifying to find that both Sayanacharya and Mahidhara have interpreted रित्विष्भ्य: for priests and not for the descendants of Bharata. Both Wilson and Griffith have translated भरतेभ्य: as "for Bharatas" though both have admitted in their foot-notes that Sayanacharya and Mahidhara take this word for priests. Maharshi Dayananda Sarasvati's interpretation given above is the best giving the derivative भञ्-भरणे (भ्वा० ) डु भुञ धारणयोषणयो: (जु) That shows also width of vision and broader outlook not confining it to priests. सुविताय - षु प्रसवैश्वर्ययोः (भ्वा ) अत्र ऐश्वर्यार्थं ग्रहणम् ।
Foot Notes - (सुविताय) ऐश्वर्य्याय। = For the sake of property. (भरतेभ्यः) धारणपोषण कृद्द्भ्यो । मनुष्येभ्यः । = For men who are upholders and supporters of the people.
इस भाष्य को एडिट करें