English
ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 63/ मन्त्र 2
ऋषिः - श्रुतिविदात्रेयः
देवता - मित्रावरुणौ
छन्दः - विराट्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
स॒म्राजा॑व॒स्य भुव॑नस्य राजथो॒ मित्रा॑वरुणा वि॒दथे॑ स्व॒र्दृशा॑। वृ॒ष्टिं वां॒ राधो॑ अमृत॒त्वमी॑महे॒ द्यावा॑पृथि॒वी वि च॑रन्ति त॒न्यवः॑ ॥२॥
स्वर सहित पद पाठस॒म्ऽराजौ॑ । अ॒स्य । भुव॑नस्य । रा॒ज॒थः॒ । मित्रा॑वरुणा । वि॒दथे॑ । स्वः॒ऽदृशा॑ । वृ॒ष्टिम् । वा॒म् । राधः॑ । अ॒मृ॒त॒ऽत्वम् । ई॒म॒हे॒ । द्यावा॑पृथि॒वी इति॑ । वि । च॒र॒न्ति॒ । त॒न्यवः॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
सम्राजावस्य भुवनस्य राजथो मित्रावरुणा विदथे स्वर्दृशा। वृष्टिं वां राधो अमृतत्वमीमहे द्यावापृथिवी वि चरन्ति तन्यवः ॥२॥
स्वर रहित पद पाठसम्ऽराजौ। अस्य। भुवनस्य। राजथः। मित्रावरुणा। विदथे। स्वःऽदृशा। वृष्टिम्। वाम्। राधः। अमृतऽत्वम्। ईमहे। द्यावापृथिवी इति। वि। चरन्ति। तन्यवः ॥२॥
ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 63; मन्त्र » 2
अष्टक » 4; अध्याय » 4; वर्ग » 1; मन्त्र » 2
अष्टक » 4; अध्याय » 4; वर्ग » 1; मन्त्र » 2
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The attributes of the kings and their ministers are told by the use of the word Miträvarunau.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O king and minister ! you are like the sun and the air, are showers of the path of happiness, shining well on account of your virtues. You shine in this world and in the battle fields as electricity pervades the heaven and the earth and generates rain. We pray to you for wealth and peace like water.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - As the wind and electricity make all people endowed with wealth and food-grains through rains, so it is the duty of the kinds and their ministers to make their subjects prosperous.
Foot Notes - (मित्रावरुणा ) वायुसूयों राजामात्यो इव । अयं वे वायुमित्रो योऽयं पवते (Stph 6, 5, 4, 14 ) वरुण एव सविता ( Jaiminiyopanishad 4, 12, 1, 3) इव)- The king and minister who are like the air and the sun. (तन्दव:) विद्युत:। = Various kinds of electricity. (अमृतत्वम् ) उदकस्य भावम् । अमृतम् इति उदकनाम (NG 1, 12 ) अत: अमृतत्वम् उदकस्य भव:-शान्तिः = Peace like water.
इस भाष्य को एडिट करें