ऋग्वेद - मण्डल 6/ सूक्त 67/ मन्त्र 1
ऋषिः - भरद्वाजो बार्हस्पत्यः
देवता - मित्रावरुणौ
छन्दः - स्वराट्पङ्क्ति
स्वरः - पञ्चमः
विश्वे॑षां वः स॒तां ज्येष्ठ॑तमा गी॒र्भिर्मि॒त्रावरु॑णा वावृ॒धध्यै॑। सं या र॒श्मेव॑ य॒मतु॒र्यमि॑ष्ठा॒ द्वा जनाँ॒ अस॑मा बा॒हुभिः॒ स्वैः ॥१॥
स्वर सहित पद पाठविश्वे॑षाम् । वः॒ । स॒ताम् । ज्येष्ठ॑ऽतमा । गीः॒ऽभिः । मि॒त्रावरु॑णा । व॒वृ॒धध्यै॑ । सम् । या । र॒श्माऽइ॑व । य॒मतुः॑ । यमि॑ष्ठा । द्वा । जना॑न् । अस॑मा । बा॒हुऽभिः॑ । स्वैः ॥
स्वर रहित मन्त्र
विश्वेषां वः सतां ज्येष्ठतमा गीर्भिर्मित्रावरुणा वावृधध्यै। सं या रश्मेव यमतुर्यमिष्ठा द्वा जनाँ असमा बाहुभिः स्वैः ॥१॥
स्वर रहित पद पाठविश्वेषाम्। वः। सताम्। ज्येष्ठऽतमा। गीःऽभिः। मित्रावरुणा। ववृधध्यै। सम्। या। रश्माऽइव। यमतुः। यमिष्ठा। द्वा। जनान्। असमा। बाहुऽभिः। स्वैः ॥१॥
ऋग्वेद - मण्डल » 6; सूक्त » 67; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 1; वर्ग » 9; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 1; वर्ग » 9; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - Whom should men respect-is told.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O men! always honor those teachers and preachers, who are the greatest or noblest among all good people and unequalled controllers and who in order to make men grow, check them with their words and arms as with reins or rays.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - These is Upamalankara ‘or simile used in the mantra. You must always honor those teachers and preachers only who are the best on account of their knowledge good character conduct etc. and who restrain men from the path of unrighteousness, and urge them to follow Dharma (righteousness) and who are illuminators of intellect like the sun by their teaching and preaching.
Foot Notes - (मित्रावरुणा) प्राणोदाना विवाऽध्यापकोपदेशकौ । प्राणौदानौवे मित्रावरुणौ (S. Br. 1, 8, 3, 12; 3, 6, 1, 16; 5, 3, 5, 34; 9, 5, 1, 56)। = Teachers and preachers who are dear like Prana and Udana (two vital breaths ) (यभिष्टा) अतिशयेन यन्तारौ । यम-उमरमे (भ्वा.)। = Very good controllers.
इस भाष्य को एडिट करें