English
अथर्ववेद - काण्ड 2/ सूक्त 4/ मन्त्र 1
सूक्त - अथर्वा
देवता - चन्द्रमा अथवा जङ्गिडः
छन्दः - विराट्प्रस्तारपङ्क्तिः
सूक्तम् - दीर्घायु प्राप्ति सूक्त
दी॑र्घायु॒त्वाय॑ बृहते रणा॒यारि॑ष्यन्तो॒ दक्ष॑माणाः॒ सदै॒व। म॒णिं वि॑ष्कन्ध॒दूष॑णं जङ्गि॒डं बि॑भृमो व॒यम् ॥
स्वर सहित पद पाठदी॒र्घा॒यु॒ऽत्वाय॑ । बृ॒ह॒ते । रणा॑य । अरि॑ष्यन्त: । दक्ष॑माणा: । सदा॑ । ए॒व । म॒णिम् । वि॒स्क॒न्ध॒ऽदूष॑णम् । ज॒ङ्गि॒डम् । बि॒भृ॒म॒: । व॒यम् ॥४.१॥
स्वर रहित मन्त्र
दीर्घायुत्वाय बृहते रणायारिष्यन्तो दक्षमाणाः सदैव। मणिं विष्कन्धदूषणं जङ्गिडं बिभृमो वयम् ॥
स्वर रहित पद पाठदीर्घायुऽत्वाय । बृहते । रणाय । अरिष्यन्त: । दक्षमाणा: । सदा । एव । मणिम् । विस्कन्धऽदूषणम् । जङ्गिडम् । बिभृम: । वयम् ॥४.१॥
अथर्ववेद - काण्ड » 2; सूक्त » 4; मन्त्र » 1
मन्त्र विषय - মনুষ্যঃ পরমেশ্বরভক্ত্যায়ুর্বর্ধয়েৎ
भाषार्थ -
(দীর্ঘায়ুত্বায়) দীর্ঘায়ুর জন্য এবং (বৃহতে) বৃহৎ (রণায়) রণে/যুদ্ধে [জয়] বা রমণের জন্য (অরিষ্যন্তঃ) [কাউকে] না উদ্বিগ্ন করে এবং (সদা এব) সদাই, (দক্ষমাণাঃ) বৃদ্ধি করে/বর্ধিত হয়ে (বয়ম্) আমরা (বিষ্কন্ধদূষণম্) বিঘ্ননিবারক ও (মণিম্) প্রশংসনীয় (জঙ্গিডম্) শরীরভক্ষক রোগ বা পাপ গ্ৰাসকারী [ঔষধ বা পরমেশ্বর] কে (বিভৃমঃ) আমরা ধারণ করি ॥১॥
भावार्थ - জগতে কীর্ত্তিমান্ হওয়াই আয়ুর বৃদ্ধি। মনুষ্যদের পরমেশ্বরের জ্ঞান ও পথ্য পদার্থের সেবন দ্বারা পুরুষার্থপূর্বক পাপ ও রোগরূপ বিঘ্ন দূর করে সৎপুরুষদের বৃদ্ধিতে নিজের এবং সংসারের উন্নতি বুঝে সদা সুখ ভোগ করা উচিত ॥১॥ ১–সায়ণভাষ্যে (দক্ষমাণাঃ) এর স্থানে [রক্ষমাণাঃ] পদ আছে। ২–সায়ণাচার্য (জঙ্গিড) বৃক্ষবিশেষ বারাণসীতে প্রসিদ্ধ বলেছে ॥
इस भाष्य को एडिट करें