Sidebar
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 95/ मन्त्र 1
त्रिक॑द्रुकेषु महि॒षो यवा॑शिरं तुवि॒शुष्म॑स्तृ॒पत्सोम॑मपिब॒द्विष्णु॑ना सु॒तं य॒थाव॑शत्। स ईं॑ ममाद॒ महि॒ कर्म॒ कर्त॑वे म॒हामु॒रुं सैनं॑ सश्चद्दे॒वो दे॒वं स॒त्यमिन्द्रं॑ स॒त्य इन्दुः॑ ॥
स्वर सहित पद पाठत्रिऽक॑द्रुकेषु । म॒हि॒ष: । यव॑ऽआशिरम् । तु॒वि॒ऽशुष्म॑: । तृ॒षत् । सोम॑म् । अ॒पि॒ब॒त् । विष्णु॑ना । सु॒तम् । यथा॑ । अव॑शत् ॥ स: । ई॒म् । म॒मा॒द॒ । महि॑ । कर्म॑ । कर्त॑वे । म॒हाम् । उ॒रुम् । स: । ए॒न॒म् । स॒श्च॒त् । दे॒व: । दे॒वम् । स॒त्यम् । इन्द्र॑म् । स॒त्य: । इन्दु॑: ॥९५.१॥
स्वर रहित मन्त्र
त्रिकद्रुकेषु महिषो यवाशिरं तुविशुष्मस्तृपत्सोममपिबद्विष्णुना सुतं यथावशत्। स ईं ममाद महि कर्म कर्तवे महामुरुं सैनं सश्चद्देवो देवं सत्यमिन्द्रं सत्य इन्दुः ॥
स्वर रहित पद पाठत्रिऽकद्रुकेषु । महिष: । यवऽआशिरम् । तुविऽशुष्म: । तृषत् । सोमम् । अपिबत् । विष्णुना । सुतम् । यथा । अवशत् ॥ स: । ईम् । ममाद । महि । कर्म । कर्तवे । महाम् । उरुम् । स: । एनम् । सश्चत् । देव: । देवम् । सत्यम् । इन्द्रम् । सत्य: । इन्दु: ॥९५.१॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 95; मन्त्र » 1
मन्त्र विषय - রাজকর্তব্যোপদেশঃ
भाषार्थ -
(ত্রিকদ্রুকেষু) তিন [শারীরিক, আত্মিক এবং সামাজিক] প্রকারের [উন্নতি] বিধানে (তৃপৎ) তৃপ্ত (মহিষঃ) মহান্ (তুবিশুষ্মঃ) বহু বলযুক্ত [বীর] (বিষ্ণুনা) বুদ্ধিমান্ মনুষ্য বা ব্যাপক পরমেশ্বর দ্বারা/কর্তৃক (সুতম্) নিষ্পাদিত, (যবাশিরম্) অন্নভোজনযুক্ত (সোমম্) সোমক্ষরণ [তত্ত্বরস] (অপিবৎ) পান করেছে, (যথা) যেমনটা (অবশৎ) সেই প্রসিদ্ধ [বীর] চেয়েছিল। (সঃ) সেই [তত্ত্বরস] (ঈম্) প্রাপ্তিযোগ্য, (মহাম্) মহান্ (উরুম্) বিস্তৃত পুরুষকে (মহি) মহৎ (কর্ম) কর্ম (কর্তবে) করার জন্য (মমাদ) হর্ষিত করেছে, (সঃ) সেই (দেবঃ) দিব্য (সত্যঃ) সত্য গুণ বিশিষ্ট, (ইন্দুঃ) ঐশ্বর্যযুক্ত [তত্ত্বরস] (এনম্) এই (দেবম্) কামনাযোগ্য, (সত্যম্) সত্য [সত্যকর্মা] (ইন্দ্রম্) ইন্দ্রকে [মহাপ্রতাপী মনুষ্যকে] (সশ্চৎ) ব্যাপ্ত করেছে ॥১॥
भावार्थ - যে মনুষ্য শারীরিক, আত্মিক ও সামাজিক উন্নতি দ্বারা পরমাত্মা এবং বিদ্বানগণের সিদ্ধান্ত অনুযায়ী চলমান, সেই বীর সংসারে মহৎ কর্ম সম্পাদন পূর্বক সর্বহিতৈষী হয় ॥১॥ এই মন্ত্র রয়েছে, ঋগ্বেদ-২।২২।১, সামবেদ-পূ০ ৫।৮।১। তথা সাম০-উ০ ৬।৩।২০ ॥
इस भाष्य को एडिट करें