English
Sidebar
अथर्ववेद - काण्ड 6/ सूक्त 121/ मन्त्र 1
सूक्त - कौशिक
देवता - अग्निः
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - सुकृतलोकप्राप्ति सूक्त
वि॒षाणा॒ पाशा॒न्वि ष्याध्य॒स्मद्य उ॑त्त॒मा अ॑ध॒मा वा॑रु॒णा ये। दु॒ष्वप्न्यं॑ दुरि॒तं निःष्वा॒स्मदथ॑ गच्छेम सुकृ॒तस्य॑ लो॒कम् ॥
स्वर सहित पद पाठवि॒ऽसाना॑ । पाशा॑न् । वि । स्य॒ । अधि॑ । अ॒स्मत् । ये । उ॒त्ऽत॒मा: । अ॒ध॒मा: । वा॒रु॒णा: । ये । दु॒:ऽस्वप्न्य॑म् । दु॒:ऽइ॒तम् । नि: । स्व॒ । अ॒स्मत् । अथ॑ । ग॒च्छे॒म॒ । सु॒ऽकृ॒तस्य॑ । लो॒कम् ॥१२१.१॥
स्वर रहित मन्त्र
विषाणा पाशान्वि ष्याध्यस्मद्य उत्तमा अधमा वारुणा ये। दुष्वप्न्यं दुरितं निःष्वास्मदथ गच्छेम सुकृतस्य लोकम् ॥
स्वर रहित पद पाठविऽसाना । पाशान् । वि । स्य । अधि । अस्मत् । ये । उत्ऽतमा: । अधमा: । वारुणा: । ये । दु:ऽस्वप्न्यम् । दु:ऽइतम् । नि: । स्व । अस्मत् । अथ । गच्छेम । सुऽकृतस्य । लोकम् ॥१२१.१॥
अथर्ववेद - काण्ड » 6; सूक्त » 121; मन्त्र » 1
विषय - त्रिविध बन्धन से मुक्ति।
भावार्थ -
हे अग्ने ! परमेश्वर ! (ये उत्तमाः) जो उत्तम, सात्विक, और (अधमाः) जो अधम, नीच, तामस (वारुणाः) वरुण, परमात्मा के बनाये हुए पाश हैं उन (पाशान्) पाशों को (अस्मत्) हमसे (विषाणा*-वि-साना) मुक्त करता हुआ (अधि वि स्य) उन का अन्त कर दे। और (अस्मद्) हम से (दुःस्वप्न्यं) दुष्ट कामविकारों से उत्पन्न होनेवाले बुरे स्वप्नों और (दुरितम्) बुरी चेष्टाओं को (नि स्व = निसुव) दूर कर। (अथ) और उसके बाद हम (सु-कृतस्य) उत्तम पुण्य के (लोकम्) लोक = जन्म या अवस्था को (गच्छेम) प्राप्त हों।
टिप्पणी -
सुपां आत्वम्।
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - कौशिक ऋषिः। मन्त्रोक्तदैवत्यम्। १-२ त्रिष्टुभौ। ३, ४ अनुष्टुभौ। चतुर्ऋचं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें