English
साइडबार
ऋग्वेद - मण्डल 1/ सूक्त 100/ मन्त्र 7
ऋषिः - वृषागिरो महाराजस्य पुत्रभूता वार्षागिरा ऋज्राश्वाम्बरीषसहदेवभयमानसुराधसः
देवता - इन्द्र:
छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
तमू॒तयो॑ रणय॒ञ्छूर॑सातौ॒ तं क्षेम॑स्य क्षि॒तय॑: कृण्वत॒ त्राम्। स विश्व॑स्य क॒रुण॑स्येश॒ एको॑ म॒रुत्वा॑न्नो भव॒त्विन्द्र॑ ऊ॒ती ॥
स्वर सहित पद पाठतम् । ऊ॒तयः॑ । र॒ण॒य॒त् । शूर॑ऽसातौ । तम् । क्षेम॑स्य । क्षि॒तयः॑ । कृ॒ण्व॒त॒ । त्राम् । सः । विश्व॑स्य । क॒रुण॑स्य । ई॒शे॒ । एकः॑ । म॒रुत्वा॑न् । नः॒ । भ॒व॒तु॒ । इन्द्रः॑ । ऊ॒ती ॥
स्वर रहित मन्त्र
तमूतयो रणयञ्छूरसातौ तं क्षेमस्य क्षितय: कृण्वत त्राम्। स विश्वस्य करुणस्येश एको मरुत्वान्नो भवत्विन्द्र ऊती ॥
स्वर रहित पद पाठतम्। ऊतयः। रणयत्। शूरऽसातौ। तम्। क्षेमस्य। क्षितयः। कृण्वत। त्राम्। सः। विश्वस्य। करुणस्य। ईशे। एकः। मरुत्वान्। नः। भवतु। इन्द्रः। ऊती ॥ १.१००.७
ऋग्वेद - मण्डल » 1; सूक्त » 100; मन्त्र » 7
अष्टक » 1; अध्याय » 7; वर्ग » 9; मन्त्र » 2
अष्टक » 1; अध्याय » 7; वर्ग » 9; मन्त्र » 2
विषय - प्रार्थनाविषयः
व्याखान -
हे मनुष्य हो ! तमूतयः = उसै इन्द्र परमात्माको प्रार्थना र शरणागति ले हामीलाई ऊतयः = अनन्त रक्षण तथा बल आदि गुण प्राप्त हुने छन् । उही शूरसातौं = युद्ध मा निज हरुलाई यथावत् रणयन् = रमण तथा रणभूमि मा शूरवीर हरु को गुण- परस्पर प्रीति आदि प्राप्त गराउने छ, तं क्षेमस्य क्षितयः = हेशूर वीर मानिस हो ! उसै लाई क्षेम कुशलता को त्राम् = रक्षक कृण्वत = गर, जसले आफ्नो पराजय कहिल्यै न होओस्, किन की सः विश्वस्य वरुणस्य = त्यो करुणामय सम्पूर्ण जगत् माथि करुणा गर्ने एकः = एक मात्र ईश:= ईश हो अर्को कुनै छैन । मरुत्वान् = प्राणवायु, बल, र सेनायुक्त त्यो परमात्मा नः ऊती [ऊतये] भवतु = हामी माथि स्व कृपाले राम्रो संग रक्षाकारी होस्, ईश्वर बाट रक्षित हामीहरु कहिल्यै पनि पराजित नहोऔं ॥४१॥
इस भाष्य को एडिट करें