Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 1 के सूक्त 36 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 1/ सूक्त 36/ मन्त्र 14
    ऋषिः - कण्वो घौरः देवता - अग्निः छन्दः - निचृद्विष्टारपङ्क्ति स्वरः - पञ्चमः

    ऊ॒र्ध्वो नः॑ पा॒ह्यंह॑सो॒ नि के॒तुना॒ विश्वं॒ सम॒त्रिणं॑ दह । कृ॒धी न॑ ऊ॒र्ध्वाञ्च॒रथा॑य जी॒वसे॑ वि॒दा दे॒वेषु॑ नो॒ दुवः॑ ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    ऊ॒र्ध्वः । नः॒ । पा॒हि॒ । अंह॑सः । नि । के॒तुना॑ । विश्व॑म् । सम् । इ॒त्रिण॑म् । द॒ह॒ । कृ॒धि । नः॒ । ऊ॒र्ध्वान् । च॒रथा॑य । जी॒वसे॑ । वि॒दाः । दे॒वेषु॑ । नः॒ । दुवः॑ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    ऊर्ध्वो नः पाह्यंहसो नि केतुना विश्वं समत्रिणं दह । कृधी न ऊर्ध्वाञ्चरथाय जीवसे विदा देवेषु नो दुवः ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    ऊर्ध्वः । नः । पाहि । अंहसः । नि । केतुना । विश्वम् । सम् । इत्रिणम् । दह । कृधि । नः । ऊर्ध्वान् । चरथाय । जीवसे । विदाः । देवेषु । नः । दुवः॥

    ऋग्वेद - मण्डल » 1; सूक्त » 36; मन्त्र » 14
    अष्टक » 1; अध्याय » 3; वर्ग » 10; मन्त्र » 4

    व्याखान -

    हे सर्वोपरि विराजमान परब्रह्म ! तपाईं उर्ध्वः = सबैभन्दा उत्कृष्ट हुनुहुन्छ, हामीलाई स्वकृपा द्वारा उत्कृष्ट गुण हरु ले युक्त गर्नुहोस् तथा ऊर्ध्वदेश अर्थात् उच्च स्थान मा हाम्रो रक्षा गर्नु होला । हे सर्व पापप्रणाशक ईश्वर ! हामीलाई केतुना = विज्ञान अर्थात् विविध थरिका विद्या हरु को दान दिएर अंहसः = अविद्यादि महापाप हरु बाट निपाहि= नितरं पाहि सदैब अलग्ग राख्नु होस् तथा विश्वम् = एस सकल संसार को पनि नित्य पालन गर्नु होला । हे सत्यमित्र न्यायकारिन् ! जुनसुकै प्राणी अत्रिणम् = हामीसंग शत्रुता गर्दछ तेसलाई र काम क्रोधादि शत्रुहरु लाई तपाईं सन्दह- सम्यक् अर्थात् राम्रोसंग भस्मीभूत गरिदिनु होस् - राम्रो संग जलाई दिनुहोस्, कृधी न ऊर्ध्वान् = हे कृपानिधे ! हामीलाई विद्या, शौर्य, धैर्य, बल, पराक्रम, चातुर्य, विविध धन, ऐश्ववर्य, विनय, साम्राज्य, सम्मति, सम्प्रीति, स्वदेशसुख सम्पादनादि गुणहरुमा सम्पूर्ण नरदेहधारि हरु भन्दा धेरै उत्तम बनाई दिनुहोस् तथा चरथाय, जीवसे = सबै भन्दा धेर आनन्द, भोग, सबै देशहरुमा अव्याहतगमन इच्छानुकूल जानु आउनु, आरोग्यपूर्ण शरीर शुद्ध मानस बल र विज्ञान इत्यादिका लागि हामीलाई उत्तमता र आफ्नो आज्ञा पालन गर्ने गुण ले युक्त गर्नुहोस्, विदा = विद्यादि उत्तमोत्तम धन देवेषुनः दुव:- विद्वान् हरु का माझ मा हामीलाई पुऱ्याउनु होस् अर्थात् विद्वान्वर्ग का माझ मा पनि हामीलाई उत्तम प्रतिष्ठा ले युक्त राख्नु होस् ॥१६॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top