English
अथर्ववेद - काण्ड 2/ सूक्त 34/ मन्त्र 3
सूक्त - अथर्वा
देवता - अग्निः, विश्वकर्मा
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - पशुगण सूक्त
ये ब॒ध्यमा॑न॒मनु॒ दीध्या॑ना अ॒न्वैक्ष॑न्त॒ मन॑सा॒ चक्षु॑षा च। अ॒ग्निष्टानग्रे॒ प्र मु॑मोक्तु दे॒वो वि॒श्वक॑र्मा प्र॒जया॑ संररा॒णः ॥
स्वर सहित पद पाठये । ब॒ध्यमा॑नम् । अनु॑ । दीध्या॑ना: । अ॒नु॒ऽऐक्ष॑न्त । मन॑सा । चक्षु॑षा । च॒ । अ॒ग्नि: । तान् । अग्रे॑ । प्र । मु॒मो॒क्तु॒ । दे॒व: । वि॒श्वऽक॑र्मा । प्र॒ऽजया॑ । स॒म्ऽर॒रा॒ण: ॥३४.३॥
स्वर रहित मन्त्र
ये बध्यमानमनु दीध्याना अन्वैक्षन्त मनसा चक्षुषा च। अग्निष्टानग्रे प्र मुमोक्तु देवो विश्वकर्मा प्रजया संरराणः ॥
स्वर रहित पद पाठये । बध्यमानम् । अनु । दीध्याना: । अनुऽऐक्षन्त । मनसा । चक्षुषा । च । अग्नि: । तान् । अग्रे । प्र । मुमोक्तु । देव: । विश्वऽकर्मा । प्रऽजया । सम्ऽरराण: ॥३४.३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 2; सूक्त » 34; मन्त्र » 3
भाषार्थ -
(যে) যে (বধ্যমানম্) শরীরে বদ্ধ জীবাত্মার (অনু দীধ্যানাঃ) অনুধ্যান অর্থাত নিরন্তর চিন্তন করে, (মনসা) মনন দ্বারা (চ) এবং (চক্ষুষা) দিব্য দৃষ্টি দ্বারা (অন্বৈক্ষন্ত) তার অন্বীক্ষণ/অনুসন্ধান করে (তান্) তাঁকে (বিশ্বকর্মা) বিশ্বের কর্তা, (প্রজয়া সংররাণঃ) প্রজার সাথে সম্যক্ রমমাণ (অগ্নিঃ দেবঃ) অগ্নিনামক পরমেশ্বর-দেব (অগ্রে) প্রথমে (প্র মুমোক্তু) প্রমুক্ত করেন, মোক্ষ প্রদান করেন।
टिप्पणी -
[অগ্নিদেব="তদেবাগ্নিস্তদাদিত্যস্তদ্বায়ুস্তদু চন্দ্রমাঃ। তদেব শুক্রং তদ্ ব্রহ্ম তাঽআপঃ স প্রজাপতিঃ ॥" (যজুঃ০ ৩২।১) এর অনুসারে অগ্নিদেব হল ব্রহ্ম, যাকে বিশ্বকর্মা বলা হয়েছে। যে অনুধ্যানীদের মধ্যে জীবাত্ম-সম্বন্ধীয় জ্ঞানাগ্নি প্রকট হয়েছে, তাঁদের প্রমুক্তকারী বিশ্বকর্মাও, অগ্নিদেব।]