English
Sidebar
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 72/ मन्त्र 1
विश्वे॑षु॒ हि त्वा॒ सव॑नेषु तु॒ञ्जते॑ समा॒नमेकं॒ वृष॑मण्यवः॒ पृथ॒क्स्व: सनि॒ष्यवः॒ पृथ॑क्। तं त्वा॒ नावं॒ न प॒र्षणिं॑ शू॒षस्य॑ धु॒रि धी॑महि। इन्द्रं॒ न य॒ज्ञैश्च॒तय॑न्त आ॒यव॒ स्तोमे॑भिरिन्द्रमा॒यवः॑ ॥
स्वर सहित पद पाठविश्वे॑षु । हि । त्वा॒ । सव॑नेषु । तु॒ञ्जते॑ । स॒मा॒नम् । एक॑म् । वृष॑ऽमन्यव: । पृथ॑क् । स्व॑१॒रिति॑ स्व॑: । स॒नि॒ष्यव॑: । पृथ॑क् ॥ तम् । त्वा॒ । नाव॑म् । न । प॒र्वणि॑म् । शू॒षस्य॑ । धु॒रि । धी॒म॒हि॒ ॥ इन्द्र॑म् । न । य॒ज्ञै: । चि॒तय॑न्त: । आ॒यव॑: । स्तोमे॑भि: । इन्द्र॑म् । आ॒यव॑: ॥७२.१॥
स्वर रहित मन्त्र
विश्वेषु हि त्वा सवनेषु तुञ्जते समानमेकं वृषमण्यवः पृथक्स्व: सनिष्यवः पृथक्। तं त्वा नावं न पर्षणिं शूषस्य धुरि धीमहि। इन्द्रं न यज्ञैश्चतयन्त आयव स्तोमेभिरिन्द्रमायवः ॥
स्वर रहित पद पाठविश्वेषु । हि । त्वा । सवनेषु । तुञ्जते । समानम् । एकम् । वृषऽमन्यव: । पृथक् । स्व१रिति स्व: । सनिष्यव: । पृथक् ॥ तम् । त्वा । नावम् । न । पर्वणिम् । शूषस्य । धुरि । धीमहि ॥ इन्द्रम् । न । यज्ञै: । चितयन्त: । आयव: । स्तोमेभि: । इन्द्रम् । आयव: ॥७२.१॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 72; मन्त्र » 1
भाषार्थ -
হে পরমেশ্বর! (বৃষমণ্যবঃ) সুখবর্ষী আপনার মনন নিদিধ্যাসনকারী উপাসক, (বিশ্বেষু হি) সকল (সবনেষু) ভক্তিরস যজ্ঞে (সমানম্) সমানরূপে প্রকটিত, (ত্বা একম্) এক আপনাকেই (তুঞ্জতে) স্বাত্মদান অর্থাৎ আত্ম-সমর্পণ করে। তথা (স্বঃ) জ্যোতিমর্য আপ কী (সনিষ্যবঃ) ভক্তি কামনাকারী উপাসক, (পৃথক্-পৃথক্) পৃথক্-পৃথক্ রূপেও, (ত্বা) আপনার প্রতিই আত্মসমর্পণ করে। হে পরমেশ্বর! (নাবং ন) নৌকার সমান, (পর্ষণিম্) ভবসাগর থেকে ত্রাণকারী/উদ্ধারকারী (তং ত্বা) সেই আপনাকেই, আমরা উপাসক, (শূষস্য ধুরি) সুখের ধুরায় (ধীমহি) স্থাপিত করি, অর্থাৎ আপনাকেই একমাত্র সুখপ্রদাতা জানি, এবং এই রূপে আপনার ধ্যান করি। তথা (আয়বঃ) যাজ্ঞিকরা (যজ্ঞৈঃ) যজ্ঞের দ্বারা (ন) যেমন (ইন্দ্রম্) পরমেশ্বরের (চিতয়ন্তঃ) চিন্তন করে, তেমনই (আয়বঃ) উপাসনারত উপাসকরাও (স্তোমেভিঃ) সামগান তথা স্তুতি দ্বারা (ইন্দ্রম্) পরমেশ্বরের চিন্তন করে।
- [তুঞ্জতি=দানকর্মা (নিঘং০ ৩.২০)। স্বঃ=স্বৃতঃ ভাসা (নিরু০ ২.৪.১৪) অর্থাৎ স্বৃতঃ=সম্যক্ ঋতঃ প্রাপ্তঃ জ্যোতিষা। সনিষ্যবঃ=সন্ সম্ভক্তৌ। আয়বঃ=মনুষ্যাঃ (নিঘং০ ২.৩)। (বৃষমণ্যবঃ= সুখবর্ষী পরমেশ্বরের মননকারী; বৃষ+মন্+ক্যচ্+উ+জস্।)]
इस भाष्य को एडिट करें