यजुर्वेद - अध्याय 36/ मन्त्र 18
ऋषिः - दध्यङ्ङाथर्वण ऋषिः
देवता - ईश्वरो देवता
छन्दः - भुरिग् जगती
स्वरः - निषादः
1
दृते॒ दृꣳह॑ मा मि॒त्रस्य॑ मा॒ चक्षु॑षा॒ सर्वा॑णि भू॒तानि॒ समी॑क्षन्ताम्।मि॒त्रस्या॒ऽहं चक्षु॑षा॒ सर्वा॑णि भू॒तानि॒ समी॑क्षे।मि॒त्रस्य॒ चक्षु॑षा॒ समी॑क्षामहे॥१८॥
स्वर सहित पद पाठदृते॑। दृꣳह॑। मा॒। मि॒त्रस्य॑। मा॒। चक्षु॑षा। सर्वा॑णि। भू॒तानि॑। सम्। ई॒क्ष॒न्ता॒म् ॥ मि॒त्रस्य॑। अ॒हम्। चक्षु॑षा। सर्वा॑णि। भू॒तानि॑। सम्। ई॒क्षे॒। मि॒त्रस्य॑। चक्षु॑षा। सम्। ई॒क्षा॒म॒हे॒ ॥१८ ॥
स्वर रहित मन्त्र
दृते दृँह मा मित्रस्य मा चक्षुषा सर्वाणि भूतानि समीक्षन्ताम् । मित्रस्याहञ्चक्षुषा सर्वाणि भूतानि समीक्षे । मित्रस्य चक्षुषा समीक्षामहे ॥
स्वर रहित पद पाठ
दृते। दृꣳह। मा। मित्रस्य। मा। चक्षुषा। सर्वाणि। भूतानि। सम्। ईक्षन्ताम्॥ मित्रस्य। अहम्। चक्षुषा। सर्वाणि। भूतानि। सम्। ईक्षे। मित्रस्य। चक्षुषा। सम्। ईक्षामहे॥१८॥
विषय - प्रार्थना
व्याखान -
हे अनंत बलयुक्त महावीर ईश्वरा (दृते) दृष्ट स्वभावाचा नाश करणाऱ्या ईश्वरा विदीर्णकर्म तू मला विज्ञानाचा नाश करणारा बनवू नकासे. माझ्या आत्म्याला विज्ञाननाशक गुणांपासून दूरच ठेव व आपल्या कृपासामध्यनि विद्या, धर्म, सत्य, इत्यादी शुभ गुणांमध्ये सदैव ठेव. (दृंह मा) हे परम ऐश्वर्यवान भगवंता धर्म, अर्थ, काम, मोक्ष इत्यादी व विद्या, विज्ञान इत्यादीचे दान देऊन मला उन्नत कर, “मित्रस्येत्यादि॰” हे सर्वांसाठी सहृदय असणाऱ्या ईश्वरा ! सर्वांच्या अन्तर्यामी असलेल्या ईश्वरा ! सर्व प्राणीमात्रा मला मित्राच्या दृष्टीने पाहू देत. सर्वजण माझे मित्र व्हावेत, माझ्याशी कोणीही यत्किंचितही वैर करू नये (मित्रस्याहं चेत्यादि) हे परमात्मा ! तुझ्या कृपेने मी कुणाचंही वैर करू नये. सर्व प्राणी व अप्राणी [जड पदार्थ] यांना मी मित्राच्या भावनेने पाहावे. चराचर जगाला स्वतःच्या प्राणामध्ये प्रिय समजावे “मित्रस्य चक्षुषेत्यादि” भेदभाव न करता सर्वांनी एकमेकांशी प्रेमाने व्यवहार करावा. अन्यायाने वागू नये. परेश्वराने सर्व माणसांसाठी या श्रेष्ठ धर्माचा उपदेश केलेला आहे. व हाच उपदेश सर्वमान्य होण्याजोगा आहे. ॥३॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal