English
Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 123
ऋषिः - मेधातिथिः काण्वः प्रियमेधश्चाङ्गिरसः
देवता - इन्द्रः
छन्दः - गायत्री
स्वरः - षड्जः
काण्ड नाम - ऐन्द्रं काण्डम्
1
प꣡न्यं꣢पन्य꣣मि꣡त्सो꣢तार꣣ आ꣡ धा꣢वत꣣ म꣡द्या꣢य । सो꣡मं꣢ वी꣣रा꣢य꣣ शू꣡रा꣢य ॥१२३॥
स्वर सहित पद पाठप꣡न्य꣢꣯म्पन्यम् । प꣡न्य꣢꣯म् । प꣣न्यम् । इ꣢त् । सो꣣तारः । आ꣢ । धा꣣वत । म꣡द्या꣢꣯य । सो꣡म꣢꣯म् । वी꣣रा꣡य꣢ । शू꣡रा꣢꣯य ॥१२३॥
स्वर रहित मन्त्र
पन्यंपन्यमित्सोतार आ धावत मद्याय । सोमं वीराय शूराय ॥१२३॥
स्वर रहित पद पाठ
पन्यम्पन्यम् । पन्यम् । पन्यम् । इत् । सोतारः । आ । धावत । मद्याय । सोमम् । वीराय । शूराय ॥१२३॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 123
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 2; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » 3; मन्त्र » 9
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 2; खण्ड » 1;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 2; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » 3; मन्त्र » 9
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 2; खण्ड » 1;
Acknowledgment
विषय - पुढच्या मंत्रात हे सांगितले आहे की परमात्म्याला भक्तिरस कशा प्रकारे अर्पित कराना -
शब्दार्थ -
(सोहारः) भक्तिरूप सोम-रस गाळणाऱ्या हे उपासकजन हो, तुम्ही (मघाय) तृप्ती वा पूर्ण संतोष देणाऱ्या (वीराय) विशेषत्वाने सद्गुणांचा प्रेरक असणाऱ्या (शूराय) शूर परमेश्वरासाठी (पन्यं पन्यम्) (इत्) प्रशंसनीय आणि केवळ प्रशंसनीय असा (सोमम्) श्रद्धा रस (आ धावत) समर्पित करा. ।। ९।।
भावार्थ - प्रशंसनीय आणि हृदयास मोहित करणार्या असा श्रद्धारस प्राप्त करून (वा त्याला अर्पित केल्यानंतर) परमेश्वर स्त्रोताजनाच्या हृदयात सद्वुगणांविषयी प्रेरणा उत्पन्न करतो आणि आपल्या शूरत्वाद्वारे उपासकाच्या स्वभावातील दुर्गुणांचा संहार करतो. ।। ९।।
विशेष -
या मंत्रात ङ्गपन्यं पन्यंफ व ‘राय राय’ या शब्दांमुळे छेदानुप्रास व ‘वीराय, शूराय’ यात पुनरुक्तवदाभास अलंकार आहे. ‘य’ अक्षराची तीन वेळा आवृत्ती झाल्यामुळे वृत्त्यनुप्रास अलंकार आहे. ।। ९।।