English
Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 424
ऋषिः - गोतमो राहूगणः
देवता - इन्द्रः
छन्दः - पङ्क्तिः
स्वरः - पञ्चमः
काण्ड नाम - ऐन्द्रं काण्डम्
1
स꣢ घा꣣ तं꣡ वृष꣢꣯ण꣣ꣳ र꣢थ꣣म꣡धि꣢ तिष्ठाति गो꣣वि꣡द꣢म् । यः꣡ पात्र꣢꣯ꣳ हारियोज꣣नं꣢ पू꣣र्ण꣡मि꣢न्द्र꣣ चि꣡के꣢तति꣣ यो꣢जा꣣꣬ न्वि꣢꣯न्द्र ते꣣ ह꣡री꣢ ॥४२४॥
स्वर सहित पद पाठसः꣢ । घ꣣ । त꣢म् । वृ꣡ष꣢꣯णम् । र꣡थ꣢꣯म् । अ꣡धि꣢꣯ । ति꣣ष्ठाति । गोवि꣡द꣢म् । गो꣣ । वि꣡द꣢꣯म् । यः । पा꣡त्र꣢꣯म् । हा꣣रियोजन꣢म् । हा꣣रि । योजन꣢म् । पू꣣र्ण꣢म् । इ꣣न्द्र । चि꣡के꣢꣯तति । यो꣡ज꣢꣯ । नु । इ꣣न्द्र । ते । ह꣢री꣣इ꣡ति꣢ ॥४२४॥
स्वर रहित मन्त्र
स घा तं वृषणꣳ रथमधि तिष्ठाति गोविदम् । यः पात्रꣳ हारियोजनं पूर्णमिन्द्र चिकेतति योजा न्विन्द्र ते हरी ॥४२४॥
स्वर रहित पद पाठ
सः । घ । तम् । वृषणम् । रथम् । अधि । तिष्ठाति । गोविदम् । गो । विदम् । यः । पात्रम् । हारियोजनम् । हारि । योजनम् । पूर्णम् । इन्द्र । चिकेतति । योज । नु । इन्द्र । ते । हरीइति ॥४२४॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 424
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 5; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » 4; मन्त्र » 6
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 4; खण्ड » 8;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 5; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » 4; मन्त्र » 6
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 4; खण्ड » 8;
Acknowledgment
विषय - मानव देहरूप रथ कोणाला मिळतो -
शब्दार्थ -
हे (इंद्र) माझ्या अंतराळा, (स घ) तोच माणूस (तम्) श्रेष्ठ (वृषणम्) बलवान (गोविदम्) इंद्रियरूप बैल ज्यात जुंपलेले आहेत अशा (रथम्) मानव शरीररूप रथाचा (अधिविष्ठाति) अधिष्ठाता होणे (यः) जो (हारियोजनम्) प्राणयुक्त शरीर प्रदान करण्यात समर्थ (पात्रम्) सत्कर्मांच्या कोष (पूर्णम्) पूर्ण (निकेतति) भरावा से जाणतो. (पुन्हा मानव शरीर मिळावा, असे हवे असल्यास सत्कर्मे करावीत.) यामुळे ( (इंद्र) माझ्या अंतरात्मा, (तू) (ते हरी) आपल्या ज्ञानेंद्रिय व कर्मेंद्रिय रूप दोन घोड्यांना (तु) त्वरति (योज) जुंपून घे. म्हणजे पुनर्जन्मात मानव देह मिळावा, असे वाटत असेल, तर ज्ञानेद्रियांनी सत्यज्ञान प्राप्त कर आणि कर्मेन्द्रियांनी उत्तम कर्म कर.।। ६।।
भावार्थ - जो माणूस या जन्मात सत्कर्मे करतो, तोच पुढच्या जन्मात मानव- शरीर प्राप्त करतो, असे जाणून घेऊन कसर्व मनुष्यांनी श्रेष्ठ कर्मे करावीत.।। ६।।
इस भाष्य को एडिट करें