ऋग्वेद - मण्डल 2/ सूक्त 38/ मन्त्र 1
उदु॒ ष्य दे॒वः स॑वि॒ता स॒वाय॑ शश्वत्त॒मं तद॑पा॒ वह्नि॑रस्थात्। नू॒नं दे॒वेभ्यो॒ वि हि धाति॒ रत्न॒मथाभ॑जद्वी॒तिहो॑त्रं स्व॒स्तौ॥
स्वर सहित पद पाठउत् । ऊँ॒ इति॑ । स्यः । दे॒वः । स॒वि॒ता । स॒वाय॑ । श॒श्व॒त्ऽत॒मम् । तत्ऽअ॑पाः । वह्निः॑ । अ॒स्था॒त् । नू॒नम् । दे॒वेभ्यः॑ । वि । हि । धाति॑ । रत्न॑म् । अथ॑ । अ॒भ॒ज॒त् । वी॒तिऽहो॑त्रम् । स्व॒स्तौ ॥
स्वर रहित मन्त्र
उदु ष्य देवः सविता सवाय शश्वत्तमं तदपा वह्निरस्थात्। नूनं देवेभ्यो वि हि धाति रत्नमथाभजद्वीतिहोत्रं स्वस्तौ॥
स्वर रहित पद पाठउत्। ऊँ इति। स्यः। देवः। सविता। सवाय। शश्वत्ऽतमम्। तत्ऽअपाः। वह्निः। अस्थात्। नूनम्। देवेभ्यः। वि। हि। धाति। रत्नम्। अथ। अभजत्। वीतिऽहोत्रम्। स्वस्तौ॥
ऋग्वेद - मण्डल » 2; सूक्त » 38; मन्त्र » 1
अष्टक » 2; अध्याय » 8; वर्ग » 2; मन्त्र » 1
अष्टक » 2; अध्याय » 8; वर्ग » 2; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The attributes of God are told.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - God is the creator and bearer of the world. He creates, sustains and dissolves the universe as the Supreme Being. It is His spontaneous work certainly, and He moves the eternal Primordial matter for the creation of the world for the benefit of the active and conscious souls. It is He who upholds the beautiful world and bestows happiness upon the creatures of the universe. which is pervaded by Him from all sides.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - O men! you should know that the eternal matter, consisting of three attributes (Satva, Rajas and tamas), is the material cause of the world. It is God Who by His infinite power upholds the universe and therefore all souls take on suitable bodies according to their deeds. If God would not have created the world (out of matter), no soul would have been able to assume the body.
Foot Notes - (शश्वत्तमम् ) अना दिस्वरुपम् अनुत्पन्नं कारणम् । = Eternal un-born matter-the material cause of the universe. (बह्निः ) बोढ़ा | बह्निः is from बह-प्रापणे | Hence the meaning is of bearing or upholding.= Bearer or upholder of the world. (देवेभ्य:) क्रीडमानेभ्यो जीवेभ्यः। = For the active and playing conscious souls. (रत्नम् ) रमणीयं जगत् = Beautiful world. (वीतिहोत्रम् ) गृहीतेश्वर ब्याप्ति: = Pervaded by God.
इस भाष्य को एडिट करें