ऋग्वेद - मण्डल 3/ सूक्त 17/ मन्त्र 1
स॒मि॒ध्यमा॑नः प्रथ॒मानु॒ धर्मा॒ समु॒क्तभि॑रज्यते वि॒श्ववा॑रः। शो॒चिष्के॑शो घृ॒तनि॑र्णिक्पाव॒कः सु॑य॒ज्ञो अ॒ग्निर्य॒जथा॑य दे॒वान्॥
स्वर सहित पद पाठस॒म्ऽइ॒ध्यमा॑नः । प्र॒थ॒मा । अनु॑ । धर्म॑ । सम् । अ॒क्तुऽभिः॑ । अ॒ज्य॒ते॒ । वि॒श्वऽवा॑रः । शो॒चिःऽके॑शः । घृ॒तऽनि॑र्निक् । पा॒व॒कः । सु॒ऽय॒ज्ञः । अ॒ग्निः । य॒जथा॑य । दे॒वान् ॥
स्वर रहित मन्त्र
समिध्यमानः प्रथमानु धर्मा समुक्तभिरज्यते विश्ववारः। शोचिष्केशो घृतनिर्णिक्पावकः सुयज्ञो अग्निर्यजथाय देवान्॥
स्वर रहित पद पाठसम्ऽइध्यमानः। प्रथमा। अनु। धर्म। सम्। अक्तुऽभिः। अज्यते। विश्वऽवारः। शोचिःऽकेशः। घृतऽनिर्निक्। पावकः। सुऽयज्ञः। अग्निः। यजथाय। देवान्॥
ऋग्वेद - मण्डल » 3; सूक्त » 17; मन्त्र » 1
अष्टक » 3; अध्याय » 1; वर्ग » 17; मन्त्र » 1
अष्टक » 3; अध्याय » 1; वर्ग » 17; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The attributes of Agni (fire) are told.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O men! you should utilize that Agni (fire) for accomplishing various purposes which when kindled well at two junctions of day and night manifest divine attributes. This Agni is universally accepted as useful and its flames are like its hairs which feed and purify all by clarified butter. This ghee or butter is purifier, by which many good Yajnas (non-violent sacrifices) and benevolent acts are performed and is used for unifying, various activities and for performing definite religious rites.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - If men utilize fire which is endowed with many attributes for various purposes, everything can be accomplished.
Foot Notes - (शोचिष्केश:) शोचींषि तेजांसि इव केशा यस्य सः | शोचिरितिज्वलतोनाम (N. G. 1, 17) = Which has flames as its hairs (यजवाय) सङ्गमनाय । (यजवाय) यज - देवपूजासंगतिकरणदानेषु । अत्र संगतिकरणार्थ = For unifying. (देवान्) दिव्यान् गुणान् = Divine attributes. (अक्तुभि:). रात्रिभिः । = With nights.
इस भाष्य को एडिट करें