ऋग्वेद - मण्डल 3/ सूक्त 34/ मन्त्र 1
ऋषिः - गोपवन आत्रेयः सप्तवध्रिर्वा
देवता - इन्द्र:
छन्दः - त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
इन्द्रः॑ पू॒र्भिदाति॑र॒द्दास॑म॒र्कैर्वि॒दद्व॑सु॒र्दय॑मानो॒ वि शत्रू॑न्। ब्रह्म॑जूतस्त॒न्वा॑ वावृधा॒नो भूरि॑दात्र॒ आपृ॑ण॒द्रोद॑सी उ॒भे॥
स्वर सहित पद पाठइन्द्रः॑ । पूः॒ऽभित् । आ । अ॒ति॒र॒त् । दास॑म् । अ॒र्कैः । वि॒दत्ऽव॑सुः । दय॑मानः । वि । शत्रू॑न् । ब्रह्म॑ऽजूतः । त॒न्वा॑ । व॒वृ॒धा॒नः । भूरि॑ऽदात्रः । आ । अ॒पृ॒ण॒त् । रोद॑सी॒ इति॑ । उ॒भे इति॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
इन्द्रः पूर्भिदातिरद्दासमर्कैर्विदद्वसुर्दयमानो वि शत्रून्। ब्रह्मजूतस्तन्वा वावृधानो भूरिदात्र आपृणद्रोदसी उभे॥
स्वर रहित पद पाठइन्द्रः। पूःऽभित्। आ। अतिरत्। दासम्। अर्कैः। विदत्ऽवसुः। दयमानः। वि। शत्रून्। ब्रह्मऽजूतः। तन्वा। ववृधानः। भूरिऽदात्रः। आ। अपृणत्। रोदसी इति। उभे इति॥
ऋग्वेद - मण्डल » 3; सूक्त » 34; मन्त्र » 1
अष्टक » 3; अध्याय » 2; वर्ग » 15; मन्त्र » 1
अष्टक » 3; अध्याय » 2; वर्ग » 15; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The attributes of the sun are told.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O officer of the State ! as the sun fills with its radiance two worlds of the earth and the heaven (sky), in the same manner, you blessed with the wealth and knowledge, are kind towards your servants (who deserve attention). Growing physically, you are liberal donor, the destroyer of the towns and cities of the enemies (strongholds ). You conquer your adversaries with admirable ideas and consultations with the experienced persons.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - As the sun having pervaded the earth and the heaven overcomes darkness by its rays, in the same manner; Indra (a king or commander of the army) should conquer his enemies with the formulated plans, after consultation with the experienced and enlightened persons. He should also ever increase the strength of the body and soul of honorable persons and defeat the wicked.
Foot Notes - (अर्कै:) अर्चनीयैर्मन्त्रैविचारै: = With admirable mantras thoughts or plans. अर्को मन्त्रो भवति यदनेनार्चन्ति (NRT 5, 1, 4) (अतिरत् ) उल्लघङ्यतु । Overcome.
इस भाष्य को एडिट करें