ऋग्वेद - मण्डल 6/ सूक्त 37/ मन्त्र 4
ऋषिः - भरद्वाजो बार्हस्पत्यः
देवता - इन्द्र:
छन्दः - विराट्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
वरि॑ष्ठो अस्य॒ दक्षि॑णामिय॒र्तीन्द्रो॑ म॒घोनां॑ तुविकू॒र्मित॑मः। यया॑ वज्रिवः परि॒यास्यंहो॑ म॒घा च॑ धृष्णो॒ दय॑से॒ वि सू॒रीन् ॥४॥
स्वर सहित पद पाठवरि॑ष्ठः । अ॒स्य॒ । दक्षि॑णाम् । इ॒य॒र्ति॒ । इन्द्रः॑ । म॒घोना॑म् । तु॒वि॒कू॒र्मिऽत॑मः । यया॑ । व॒ज्रि॒ऽवः॒ । प॒रि॒ऽयासि॑ । अंहः॑ । म॒घा । च॒ । धृ॒ष्णो॒ इति॑ । दय॑से । वि । सू॒रीन् ॥
स्वर रहित मन्त्र
वरिष्ठो अस्य दक्षिणामियर्तीन्द्रो मघोनां तुविकूर्मितमः। यया वज्रिवः परियास्यंहो मघा च धृष्णो दयसे वि सूरीन् ॥४॥
स्वर रहित पद पाठवरिष्ठः। अस्य। दक्षिणाम्। इयर्ति। इन्द्रः। मघोनाम्। तुविकूर्मिऽतमः। यया। वज्रिऽवः। परिऽयासि। अंहः। मघा। च। धृष्णो इति। दयसे। वि। सूरीन् ॥४॥
ऋग्वेद - मण्डल » 6; सूक्त » 37; मन्त्र » 4
अष्टक » 4; अध्याय » 7; वर्ग » 9; मन्त्र » 4
अष्टक » 4; अध्याय » 7; वर्ग » 9; मन्त्र » 4
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The same subject of duties of man-is continued.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O bold and zealous king! endowed with good arms and missiles, you renounce all sins and confer on the enlightened persons wealth of various kinds. You are worthy of respect as you urge Upon the wealthy persons to give this Dakshina or guerdon (sacrificial gift) to the scholars being the most officious doer of many noble deeds and the best.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - That king only can govern the State well and make it stable who is kind towards the enlightened righteous persons, gives up all vices and being industrious and knowing everything through the spies (who are like his eyes) always endeavors to protect and nourish his subject.
Foot Notes - (तुविकूर्मितम:) अतिशयेन बहुकर्त्ता । तुवीतिबहुनाम (NG 3, 1) (डु) कृत-करणे। = Most efficacious doer of many good deeds. (घृष्णे ) बुढौत्साह । (मि) धृषा-प्रागल्भ्ये (स्वा०) | = Endowed with firm zeal. Zealous and bold.
इस भाष्य को एडिट करें