Sidebar
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 72/ मन्त्र 1
विश्वे॑षु॒ हि त्वा॒ सव॑नेषु तु॒ञ्जते॑ समा॒नमेकं॒ वृष॑मण्यवः॒ पृथ॒क्स्व: सनि॒ष्यवः॒ पृथ॑क्। तं त्वा॒ नावं॒ न प॒र्षणिं॑ शू॒षस्य॑ धु॒रि धी॑महि। इन्द्रं॒ न य॒ज्ञैश्च॒तय॑न्त आ॒यव॒ स्तोमे॑भिरिन्द्रमा॒यवः॑ ॥
स्वर सहित पद पाठविश्वे॑षु । हि । त्वा॒ । सव॑नेषु । तु॒ञ्जते॑ । स॒मा॒नम् । एक॑म् । वृष॑ऽमन्यव: । पृथ॑क् । स्व॑१॒रिति॑ स्व॑: । स॒नि॒ष्यव॑: । पृथ॑क् ॥ तम् । त्वा॒ । नाव॑म् । न । प॒र्वणि॑म् । शू॒षस्य॑ । धु॒रि । धी॒म॒हि॒ ॥ इन्द्र॑म् । न । य॒ज्ञै: । चि॒तय॑न्त: । आ॒यव॑: । स्तोमे॑भि: । इन्द्र॑म् । आ॒यव॑: ॥७२.१॥
स्वर रहित मन्त्र
विश्वेषु हि त्वा सवनेषु तुञ्जते समानमेकं वृषमण्यवः पृथक्स्व: सनिष्यवः पृथक्। तं त्वा नावं न पर्षणिं शूषस्य धुरि धीमहि। इन्द्रं न यज्ञैश्चतयन्त आयव स्तोमेभिरिन्द्रमायवः ॥
स्वर रहित पद पाठविश्वेषु । हि । त्वा । सवनेषु । तुञ्जते । समानम् । एकम् । वृषऽमन्यव: । पृथक् । स्व१रिति स्व: । सनिष्यव: । पृथक् ॥ तम् । त्वा । नावम् । न । पर्वणिम् । शूषस्य । धुरि । धीमहि ॥ इन्द्रम् । न । यज्ञै: । चितयन्त: । आयव: । स्तोमेभि: । इन्द्रम् । आयव: ॥७२.१॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 72; मन्त्र » 1
मन्त्र विषय - পরমেশ্বরোপাসনোপদেশঃ
भाषार्थ -
[হে পরমেশ্বর !] (বিশ্বেষু) সকল (হি) নিশ্চিতরূপে (সবনেষু) ঐশ্বর্যযুক্ত পদার্থের মধ্যে (সমানম্) একরস ব্যাপক (একম্) অদ্বিতীয়, (স্বঃ) সুখস্বরূপ (ত্বা) আপনাকে (বৃষমণ্যবঃ) বলবানের ন্যায় তেজযুক্ত, এবং (সনিষ্যবঃ) দানযোগ্য ধনের অভিলাষী পুরুষ (পৃথক্ পৃথক্) পৃথক-পৃথক ভাবে (তুঞ্জতে) গ্রহণ করে। (নাবম্ ন) নৌকার ন্যায় (পর্ষণিম্) পরিত্রাতা (তম্) সেই (ত্বা) আপনি (ইন্দ্রম্) ইন্দ্র [পরম ঐশ্বর্যযুক্ত পরমাত্মা], (ইন্দ্রম্) ইন্দ্র [পরম ঐশ্বর্যযুক্ত পরমাত্মা] কে (শূষস্য) বলের (ধুরি) ধুরীতে [ধারণশক্তিতে] (যজ্ঞৈঃ) যজ্ঞের [শ্রেষ্ঠ ব্যবহার] দ্বারা এবং (স্তোমেভিঃ) প্রশংসনীয় গুণ দ্বারা (চিতয়ন্তঃ) স্মরণ করে (আয়বঃ) পুরুষার্থী (আয়বঃ ন) মনুষ্যগণের ন্যায় (ধীমহি) আমরা ধারণ করি ॥১॥
भावार्थ - মনুষ্য বিদ্বান্ পুরুষার্থীদের ন্যায় আনন্দস্বরূপ সর্বশক্তিমান্ পরমেশ্বরের, সদা স্মরণ করে নিজ বল বৃদ্ধির জন্য প্রচেষ্টা করুক ॥১॥এই তৃচ ঋগ্বেদে আছে-১।১৩১।২, ৩, ৬ ॥
इस भाष्य को एडिट करें