English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 28/ मन्त्र 1
सूक्त - ब्रह्मा
देवता - यमिनी
छन्दः - अतिशक्वरीगर्भा चतुष्पदातिजगती
सूक्तम् - पशुपोषण सूक्त
एकै॑कयै॒षा सृष्ट्या॒ सं ब॑भूव॒ यत्र॒ गा असृ॑जन्त भूत॒कृतो॑ वि॒श्वरू॑पाः। यत्र॑ वि॒जाय॑ते य॒मिन्य॑प॒र्तुः सा प॒शून्क्षि॑णाति रिफ॒ती रुश॑ती ॥
स्वर सहित पद पाठएक॑ऽएकया । ए॒षा । सृष्ट्या॑ । सम् । ब॒भू॒व॒ । यत्र॑ । गा: । असृ॑जन्त । भू॒त॒ऽकृत॑: । वि॒श्वऽरू॑पा: । यत्र॑ । वि॒ऽजाय॑ते । य॒मिनी॑ । अ॒प॒ऽऋ॒तु: । सा । प॒शून् । क्षि॒णा॒ति॒ । रि॒फ॒ती । रुश॑ती॥२८.१॥
स्वर रहित मन्त्र
एकैकयैषा सृष्ट्या सं बभूव यत्र गा असृजन्त भूतकृतो विश्वरूपाः। यत्र विजायते यमिन्यपर्तुः सा पशून्क्षिणाति रिफती रुशती ॥
स्वर रहित पद पाठएकऽएकया । एषा । सृष्ट्या । सम् । बभूव । यत्र । गा: । असृजन्त । भूतऽकृत: । विश्वऽरूपा: । यत्र । विऽजायते । यमिनी । अपऽऋतु: । सा । पशून् । क्षिणाति । रिफती । रुशती॥२८.१॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 28; मन्त्र » 1
मन्त्र विषय - সুনিয়মেন সুখং ভবতি
भाषार्थ -
(এষা) এই [সাধারণী সৃষ্টি] (একৈকয়া) এক এক (সৃষ্ট্যা) সৃষ্টি [সৃষ্টির পরমাণু] সাথে (সম্=সংভূয়) মিলিত হয়ে (বভূব) হয়েছে, (যত্র) যার মধ্যে (ভূতকৃতঃ) পৃথিবী আদি ভূতের নির্মাতা (বিশ্বরূপাঃ) নানা রূপবিশিষ্ট [ঈশ্বর গুণ-সমূহ] (গাঃ) ভূমি, সূর্যাদি লোকসমূহকে (অসৃজন্ত) সৃজন/সৃষ্টি করেছে। (যত্র) যেখানে (যমিনী) উত্তম নিয়মযুক্তা [বুদ্ধি] (অপর্তুঃ) ঋতু অর্থাৎ ক্রম বা ব্যবস্থা বিরুদ্ধ (বিজায়তে) হয়ে যায়, [সেখানে] (সা) তা [ব্যবস্থা বিরুদ্ধ বুদ্ধি] (রিফতী) পীড়া দিয়ে এবং (রুশতী) উৎপীড়িত করে (পশূন্) ব্যক্ত এবং অব্যক্ত বাণীর জীবেদের (ক্ষিণাতি) নষ্ট করে দেয়॥১॥
भावार्थ - ঈশ্বর নিজের সর্বশক্তিমত্তা দ্বারা এক এক পরমাণুর সংযোগে নিয়মানুসারে এই এত বৃহৎ সৃষ্টি রচনা করেছেন। যে প্রাণী ঈশ্বরীয় নিয়ম ভঙ্গ করে, সেই দুঃখ ভোগ করে ॥১॥
इस भाष्य को एडिट करें