English
अथर्ववेद - काण्ड 6/ सूक्त 133/ मन्त्र 1
सूक्त - अगस्त्य
देवता - मेखला
छन्दः - भुरिक्त्रिष्टुप्
सूक्तम् - मेखलाबन्धन सूक्त
य इ॒मां दे॒वो मेख॑लामाब॒बन्ध॒ यः सं॑न॒नाह॒ य उ॑ नो यु॒योज॑। यस्य॑ दे॒वस्य॑ प्र॒शिषा॒ चरा॑मः॒ स पा॒रमि॑च्छा॒त्स उ॑ नो॒ वि मु॑ञ्चात् ॥
स्वर सहित पद पाठय: । इ॒माम् । दे॒व: । मेख॑लाम् । आ॒ऽब॒बन्ध॑ । य: । स॒म्ऽन॒नाह॑ । य: । ऊं॒ इति॑ । न॒: । यु॒योज॑ । यस्य॑ । दे॒वस्य॑ । प्र॒ऽशिषा॑ । चरा॑म: । स: । पा॒रम् । इ॒च्छा॒त् । स: । ऊं॒ इति॑ । न॒: । वि । मु॒ञ्चा॒त् ॥१३३.१॥
स्वर रहित मन्त्र
य इमां देवो मेखलामाबबन्ध यः संननाह य उ नो युयोज। यस्य देवस्य प्रशिषा चरामः स पारमिच्छात्स उ नो वि मुञ्चात् ॥
स्वर रहित पद पाठय: । इमाम् । देव: । मेखलाम् । आऽबबन्ध । य: । सम्ऽननाह । य: । ऊं इति । न: । युयोज । यस्य । देवस्य । प्रऽशिषा । चराम: । स: । पारम् । इच्छात् । स: । ऊं इति । न: । वि । मुञ्चात् ॥१३३.१॥
अथर्ववेद - काण्ड » 6; सूक्त » 133; मन्त्र » 1
मन्त्रार्थ -
(यः-देवः-इमां मेखलाम्)-आबबन्ध जो विद्वान् आचार्य इस मेखला मौञ्जी-अधोबन्धनी को बांधता है ब्रह्मचारी के आत्मा मैं ऊर्ज प्राप्ति के लिये, मेखला मध्यत आत्मन ऊर्ज धत्तं,(शत. ३।१।२।१०) (यः संननाह) जो आचार्य उस कौपीन सहित मेखला से ब्रह्मचारी के गुप्ताङ्ग को ढंकता है (यः-उ-नः युयोज) जो ही हम ब्रह्मचारियों को ब्रह्मचर्य व्रत में युक्त करता है (यस्य देवस्य-प्रशिषा चरामः) जिस आचार्य देव के शासन में हम ब्रह्मचारी लोग उस ब्रह्मचर्य को चरते हैं-सेवन करते हैं - (सः-पारम्- इच्छात्) वह उसकी समाप्ति को चाहेसमाप्ति के लिये सहायता करे (सः-उ-नः-विमुञ्चात्) वह ही आचार्य हमें कामपाशों से छुड़ाता है ॥१॥
विशेष - ऋषिः—अगस्त्यः (अगः) = पाप को त्यागे हुये. अगः - त्यज ' डः, अन्येभ्योपि दृश्यते वा, अन्येष्वपि दृश्यते" (अष्टा० ३।२।१०१) देवता - मेखला (संयमनी रज्जु "कौपीन")
इस भाष्य को एडिट करें