English
अथर्ववेद - काण्ड 2/ सूक्त 33/ मन्त्र 7
सूक्त - ब्रह्मा
देवता - यक्षविबर्हणम्(पृथक्करणम्) चन्द्रमाः, आयुष्यम्
छन्दः - पथ्यापङ्क्तिः
सूक्तम् - यक्षविबर्हण
अङ्गेअ॑ङ्गे॒ लोम्नि॑लोम्नि॒ यस्ते॒ पर्व॑णिपर्वणि। यक्ष्मं॑ त्वच॒स्यं॑ ते व॒यं क॒श्यप॑स्य वीब॒र्हेण॒ विष्व॑ञ्चं॒ वि वृ॑हामसि ॥
स्वर सहित पद पाठअङ्गे॑ऽअङ्गे । लोम्नि॑ऽलोम्नि । य: । ते॒ । पर्व॑णिऽपर्वणि । यक्ष्म॑म् । त्व॒च॒स्य᳡म् । ते॒ । व॒यम् । क॒श्यप॑स्य । वि॒ऽब॒र्हेण॑ । विष्व॑ञ्चम् । वि । वृ॒हा॒म॒सि॒ ॥३३.७॥
स्वर रहित मन्त्र
अङ्गेअङ्गे लोम्निलोम्नि यस्ते पर्वणिपर्वणि। यक्ष्मं त्वचस्यं ते वयं कश्यपस्य वीबर्हेण विष्वञ्चं वि वृहामसि ॥
स्वर रहित पद पाठअङ्गेऽअङ्गे । लोम्निऽलोम्नि । य: । ते । पर्वणिऽपर्वणि । यक्ष्मम् । त्वचस्यम् । ते । वयम् । कश्यपस्य । विऽबर्हेण । विष्वञ्चम् । वि । वृहामसि ॥३३.७॥
अथर्ववेद - काण्ड » 2; सूक्त » 33; मन्त्र » 7
भाषार्थ -
(অঙ্গে অঙ্গে) অঙ্গে-অঙ্গে, (লোম্নি লোম্নি) লোমে-লোমে, (পর্বণিপর্বণি) শরীরের পর্বে-পর্বে, (তে) তোমার (যঃ) যে (ত্বচস্যং যক্ষ্ম) ত্বক-সম্বন্ধীয় যক্ষ্ম রয়েছে, (তে) তোমার (বিশ্বঞ্চম) সমস্ত অঙ্গে ব্যাপ্ত সেই যক্ষ্মকে (কশ্যপস্য) দ্রষ্টার (বীবর্হেণ) ছেদক [রশ্মি সমূহ] দ্বারা (বি বৃহামসি) আমরা [বৈদ্য] নিষ্কাশন করি। ইহা "ত্বচস্য যক্ষ্ম"।
टिप्पणी -
[কশ্যপস্য= পশ্যতীতি১ কশ্যপঃ, সূর্য যা উদিত হয়ে ভূমি আদির দর্শন করায়। যথা "পরিবৃতো ব্রহ্মণা বর্মণাহং কশ্যপস্য জ্যোতিষ বর্চসা চ । মা মা প্রাপন্নিষবো দৈব্যা যা মা মানুষীরবসৃষ্টা বধায়" (অথর্ব০ ১৭।১।২৮) অর্থাৎ ব্রহ্মরূপী কবচের দ্বারা বেষ্টিত এবং কশ্যপের জ্যোতি ও দীপ্তি।] [১. বিপর্যয় বিধি দ্বারা। নির্বচন পঞ্চবিধি হয়। যথা “বর্ণাগমো বর্ণবিপর্যয়শ্চ দ্বৌ চাপরৌ বর্ণবিকারনাশৌ। ধাতোস্তদর্থাতিশয়েন যোগঃ” ইতি।]