English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 23/ मन्त्र 5
सूक्त - ब्रह्मा
देवता - चन्द्रमाः, योनिः
छन्दः - उपरिष्टाद्भुरिग्बृहती
सूक्तम् - वीरप्रसूति सूक्त
कृ॒णोमि॑ ते प्राजाप॒त्यमा योनिं॒ गर्भ॑ एतु ते। वि॒न्दस्व॒ त्वं पु॒त्रं ना॑रि॒ यस्तुभ्यं॒ शमस॒च्छमु॒ तस्मै॒ त्वं भव॑ ॥
स्वर सहित पद पाठकृ॒णोमि॑ । ते॒ । प्रा॒जा॒ऽप॒त्यम् । आ । योनि॑म् । गर्भ॑: । ए॒तु॒ । ते॒ । वि॒न्दस्व॑ । त्वम् । पु॒त्रम् । ना॒रि॒ । य: । तुभ्य॑म् । शम् । अस॑त् । शम् । ऊं॒ इति॑ । तस्मै॑ । त्वम् । भव॑ ॥२३.५॥
स्वर रहित मन्त्र
कृणोमि ते प्राजापत्यमा योनिं गर्भ एतु ते। विन्दस्व त्वं पुत्रं नारि यस्तुभ्यं शमसच्छमु तस्मै त्वं भव ॥
स्वर रहित पद पाठकृणोमि । ते । प्राजाऽपत्यम् । आ । योनिम् । गर्भ: । एतु । ते । विन्दस्व । त्वम् । पुत्रम् । नारि । य: । तुभ्यम् । शम् । असत् । शम् । ऊं इति । तस्मै । त्वम् । भव ॥२३.५॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 23; मन्त्र » 5
भाषार्थ -
(তে) তোমার জন্য (প্রজাপত্যম্) প্রজোৎপাদক যজ্ঞ (কৃণোমি) আমি [পতি] করি, [অভিপ্রায় হলো গর্ভাধান সংস্কার], (গর্ভঃ) গর্ভ (তে যোনিম) তোমার যোনিকে (আ এতু) প্রাপ্ত হোক। (নারি) হে নারী! (ত্বম্) তুমি (পুত্রম্ বিন্দস্ব) পুত্র প্রাপ্ত করো, (যঃ) যে পুত্র (তুভ্যম্) তোমার জন্য (শম্ অসৎ) সুখদায়ী হবে, (শম্ উ) এবং সুখদায়ী ই (তস্মৈ) সেই পুত্রের জন্য (ত্বম্) তুমি (ভব) হবে/হও।
टिप्पणी -
["আ যোনিং গর্ভ এতু তে" দ্বারা এটা স্পষ্ট যে, মন্ত্রে গর্ভাধান-এর বর্ণনা রয়েছে। এরজন্য যে যজ্ঞ করা হয় সেই যজ্ঞকে বলা হয়েছে "প্রজাপত্য"। প্রজাপতি হলেন পরমেশ্বর। তিনি সমস্ত প্রাণীর পতি, রক্ষক। পতিও সন্তানোৎপত্তি করে, সন্তানদের পতি অর্থাৎ রক্ষক হতে চায়। অতঃ, গর্ভাধানসম্বন্ধী যজ্ঞ অর্থাৎ সংস্কার করে। যাতে গর্ভধারণের সময় পতি-পত্নীর ভাবনাসমূহ যজ্ঞময়ী হয়।]