English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 4/ मन्त्र 2
सूक्त - अथर्वा
देवता - इन्द्रः
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - राजासंवरण सूक्त
त्वां विशो॑ वृणतां रा॒ज्या॑य॒ त्वामि॒माः प्र॒दिशः॒ पञ्च॑ दे॒वीः। वर्ष्म॑न्रा॒ष्ट्रस्य॑ क॒कुदि॑ श्रयस्व॒ ततो॑ न उ॒ग्रो वि भ॑जा॒ वसू॑नि ॥
स्वर सहित पद पाठत्वाम् । विश॑: । वृ॒ण॒ता॒म् । रा॒ज्या᳡य । त्वाम् । इ॒मा: । प्र॒ऽदिश॑: । पञ्च॑ । दे॒वी: । वर्ष्म॑न् । रा॒ष्ट्रस्य॑ । क॒कुदि॑ । श्र॒य॒स्व॒ । तत॑: । न॒: । उ॒ग्र: । वि । भ॒ज॒ । वसू॑नि ॥४.२॥
स्वर रहित मन्त्र
त्वां विशो वृणतां राज्याय त्वामिमाः प्रदिशः पञ्च देवीः। वर्ष्मन्राष्ट्रस्य ककुदि श्रयस्व ततो न उग्रो वि भजा वसूनि ॥
स्वर रहित पद पाठत्वाम् । विश: । वृणताम् । राज्याय । त्वाम् । इमा: । प्रऽदिश: । पञ्च । देवी: । वर्ष्मन् । राष्ट्रस्य । ककुदि । श्रयस्व । तत: । न: । उग्र: । वि । भज । वसूनि ॥४.२॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 4; मन्त्र » 2
भाषार्थ -
[হে সম্রাট্ !] (ত্বাম্) তোমার (বিশঃ) প্রজাগণ (বৃণতাম্) বরণ করুক (রাজ্যায়) রাজ্যের জন্য (ইমাঃ) এই (প্রদিশঃ) বিস্তৃত দিকসমূহ, যা (পঞ্চ) পাঁচটি, এবং (দেবীঃ) দিব্য প্রজাবিশিষ্ট রয়েছে (ত্বাম্) তোমার বরণ করুক। (বর্ষ্মন্) শ্রেষ্ঠ (রাষ্ট্রস্য ককুদি) রাষ্ট্রের উন্নত স্থানে বা সিংহাসনে (শ্রয়স্ব) উন্নত স্থান বা সিংহাসন থেকেই (উগ্রঃ) উৎসাহী হয়ে তুমি (নঃ) আমাদের [প্রজাদের] মধ্যে (বসূনি, বি ভজ) সম্পত্তির বিভাগ করো। পঞ্চ=পচি বিস্তারে (চুরাদিঃ), যথা পংচাস্যঃ=সিংহঃ। বা ঊর্ধ্বাদিশা এবং শেষ চারটি দিশা।
टिप्पणी -
[রাষ্ট্রে সম্পত্তির যথোচিত বিভাগ করা উচিত, যাতে সকলের পালন-পোষণ হতে পারে। ককুদ্= বলদের কাঁধে উচ্চ অঙ্গ, এবং পর্বতশিখর।]