यजुर्वेद - अध्याय 13/ मन्त्र 3
ऋषिः - वत्सार ऋषिः
देवता - आदित्यो देवता
छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
1
ब्रह्म॑ जज्ञा॒नं प्र॑थ॒मं पु॒रस्ता॒द्वि सी॑म॒तः सु॒रुचो॑ वे॒नऽआ॑वः। स बु॒ध्न्याऽ उप॒माऽ अ॑स्य वि॒ष्ठाः स॒तश्च॒ योनि॒मस॑तश्च॒ वि वः॑॥३॥
स्वर सहित पद पाठब्रह्म॑। ज॒ज्ञा॒नम्। प्र॒थ॒मम्। पु॒रस्ता॑त्। वि। सी॒म॒तः। सु॒रुच॒ इति॑ सु॒ऽरुचः॑। वे॒नः। आ॒व॒रित्या॑वः। सः। बु॒ध्न्याः᳖। उ॒प॒मा इत्यु॑प॒ऽमाः। अ॒स्य॒। वि॒ष्ठाः। वि॒स्था इति॑ वि॒ऽस्थाः। स॒तः। च॒। योनि॑म्। अस॑तः। च॒। वि। व॒रिति॑ वः ॥३ ॥
स्वर रहित मन्त्र
ब्रह्म जज्ञानम्प्रथमम्पुरस्ताद्वि सीमतः सुरुचो वेनऽआवः । स बुध्न्याऽउपमाऽअस्य विष्ठाः सतश्च योनिमसतश्च विवः ॥
स्वर रहित पद पाठ
ब्रह्म। जज्ञानम्। प्रथमम्। पुरस्तात्। वि। सीमतः। सुरुच इति सुऽरुचः। वेनः। आवरित्यावः। सः। बुध्न्याः। उपमा इत्युपऽमाः। अस्य। विष्ठाः। विस्था इति विऽस्थाः। सतः। च। योनिम्। असतः। च। वि। वरिति वः॥३॥
विषय - स्तुती
व्याखान -
हे महान परमेश्वरा! तू मोठ्यात मोठा आहेस. तुझ्या एवढा मोठा व तुम्यातून मोठा दुसरा कोणीही नाही. (जज्ञानम्) तू सर्व जगात व्याप्त आहेस. सर्व जागचे आदिकरण तूच आहेस. (सीमतः) सूर्यादि गोल सीमित आहेत. (सुरुचः) ते तुझ्या प्रकाशामुळे प्रकाशित होतात. (पुरस्तात्) आधी त्यांना त् निर्माण करतोस व मग धारण करतोस. (वि आवः) या सर्व गोलांना विविध नियमांनी बंधित करून त् यथायोग्य वेगवेगळे ठेवले आहेस. (वेनः) तू आनंदस्वरूप आहेस. म्हणून एकही व्यक्ति अशी आढळणार नाही जी तुझी कामना करीत नाही. तुला भेटावे म्हणून सर्वजण धडपडत असतात. तू अनंत विद्यायुक्त आहेस. सर्व प्रकारे रक्षक आहेस. (बुध्न्याः) असा जो परमेश्वर अंतरिक्षातील विशा इत्यादींना (विवः) वेगवेगळे करतो. (उपमा) दिशा या अंतरिक्षातील व्यवहारात उपयुक्त ठरतात. त्या या विविध जगाचे निवासस्थान आहेत. (सत्) विद्यमान स्थूल जगात् (असत्), (अविद्या) नेत्रांना न दिसणारे अदृश्य जगत् यांचे (योनि) आदिकरण म्हणून तुलाच वेदशाख व विद्वान लोक मानतात. त्यामुळे या जगाचा माता पिता तूच आहेस. आम्ही भजन करावे असा इष्टदेव तूच आहेस.॥२८॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal