Loading...
यजुर्वेद अध्याय - 34

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 34/ मन्त्र 1
    ऋषिः - शिवसङ्कल्प ऋषिः देवता - मनो देवता छन्दः - विराट् त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः
    1

    यज्जाग्र॑तो दू॒रमु॒दैति॒ दैवं॒ तदु॑ सु॒प्तस्य॒ तथै॒वैति॑।दू॒र॒ङ्ग॒मं ज्योति॑षां॒ ज्योति॒रेकं॒ तन्मे॒ मनः॑ शि॒वस॑ङ्कल्पमस्तु॥१॥

    स्वर सहित पद पाठ

    यत्। जाग्र॑तः। दू॒रम्। उ॒दैतीत्यु॒त्ऽऐति॑। दैव॑म्। तत्। ऊँ॒ इत्यूँ। सु॒प्तस्य॑। तथा॑। ए॒व। एति॑ ॥ दू॒र॒ङ्गममिति॑ दू॒रम्ऽग॒मम्। ज्योति॑षाम्। ज्योतिः॑। एक॑म्। तत्। मे॒। मनः॑। शि॒वस॑ङ्कल्प॒मिति॑ शि॒वऽस॑ङ्कल्पम्। अ॒स्तु॒ ॥१ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    यज्जाग्रतो दूरमुदैति दैवन्तदु सुप्तस्य तथैवैति। दूरङ्गमञ्ज्योतिषाञ्ज्योतिरेकन्तन्मे मनः शिवसङ्कल्पमस्तु॥


    स्वर रहित पद पाठ

    यत्। जाग्रतः। दूरम्। उदैतीत्युत्ऽऐति। दैवम्। तत्। ऊँ इत्यूँ। सुप्तस्य। तथा। एव। एति॥ दूरङ्गममिति दूरम्ऽगमम्। ज्योतिषाम्। ज्योतिः। एकम्। तत्। मे। मनः। शिवसङ्कल्पमिति शिवऽसङ्कल्पम्। अस्तु॥१॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 34; मन्त्र » 1
    Acknowledgment

    व्याखान -

    हे धार्मिक ईश्वरा ! तुझ्या कृपेने माझे मन “शिवसंकल्पम्” धार्मिक कल्याणाचा संकल्प करणारे असावे. कधीही अधर्मी बनता कामा नये. असे माझे मन कसे आहे ? ज्या मनाचा स्वभाव दूर पळण्याचा आहे असे मन जागृत अवस्थेत दूर दूर जाते व येते. अग्नी, सूर्य, श्रोतृ इत्यादी इंद्रियांच्या ज्योतिपेक्षाही मनाची ज्योत अधिक प्रकाशमान आहे. अर्थात मनाबिना कोणत्याही इंद्रियाचे ज्ञान [प्रकाश] होत नाही. असे हे मन फार चंचल, वेगवान आहे. तुझ्या कृपेनेच ते स्थिर शुद्ध धर्मात्मा व विद्यायुक्त होऊ शकते. (दैवम्) मन हे आत्मदेवताचे मुख्य साधक, भूत, भविष्य व वर्तमान जाणणारे आहे. तू तुझ्या [परमेश्वराच्या] अधीन आहे. त्याला तू आमच्या आधीन कर, ज्यामुळे आम्ही कधीही कुकर्मात फसता कामा नये. सदैव विद्या व धर्म यांच्यामध्ये रमावे व तुझ्या सेवेतच राहावे.॥४३॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top