English
Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 190
ऋषिः - वामदेवो गौतमः
देवता - इन्द्रः
छन्दः - गायत्री
स्वरः - षड्जः
काण्ड नाम - ऐन्द्रं काण्डम्
1
क꣢ इ꣣मं꣡ नाहु꣢꣯षी꣣ष्वा꣢꣫ इन्द्र꣣ꣳ सो꣡म꣢स्य तर्पयात् । स꣢ नो꣣ व꣢सू꣣न्या꣡ भ꣢रात् ॥१९०
स्वर सहित पद पाठकः꣢ । इ꣣म꣢म् । ना꣡हु꣢꣯षीषु । आ । इ꣡न्द्र꣢꣯म् । सो꣡म꣢꣯स्य । त꣣र्पयात् । सः꣢ । नः꣣ । व꣡सू꣢꣯नि । आ । भ꣣रात् ॥१९०॥
स्वर रहित मन्त्र
क इमं नाहुषीष्वा इन्द्रꣳ सोमस्य तर्पयात् । स नो वसून्या भरात् ॥१९०
स्वर रहित पद पाठ
कः । इमम् । नाहुषीषु । आ । इन्द्रम् । सोमस्य । तर्पयात् । सः । नः । वसूनि । आ । भरात् ॥१९०॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 190
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 2; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 5; मन्त्र » 6
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 2; खण्ड » 8;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 2; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 5; मन्त्र » 6
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 2; खण्ड » 8;
Acknowledgment
विषय - पुढील मंत्रात इंद्राला सोमरसाद्वारे तृप्त करण्याविषयी म्हटले आहे -
शब्दार्थ -
(नाहुषीषु) सांगा बरे ! आम्हा सामाजिक जनांमध्ये (कः) कोण तो धन्य माणूस आहे ? उत्तर - धन्य तो आहे की जो (इमम्) गुणांचा आधार असलेल्या या (इन्द्रम्) परमेश्वर, राजा, आचार्य, अतिथी आदींना (सोमस्य) सोमद्वारे म्हणजे श्रद्धारसाने / ज्ञान रसाने वा उपासनारूप रसो, कर्म रसाने, ब्रह्मरसाने अथवा ब्रह्मचर्य, धर्म, कीर्ती आदी रसाने (आतर्पयात्) पूर्णतः तृप्त वा संतुष्ट करतो. त्याच्या उपासनादी कर्माने तृप्त झालेला इन्द्र (परमेश्वर, राजा, आचार्य) (नः) आमच्यासाठी (वसूनि) सर्व प्रकारची ऐश्वर्य- संपदा (आभरात्) घेऊन येतो. ।। ६।।
भावार्थ - उपासना, श्रद्धा, ज्ञान संग्रह, कर्म, ब्रह्मचर्य, तप, श्रम, धर्म, वैराग्य, व्रत पालन आदी श्रेष्ठ आचरण कर्मानेच परमात्मा, राजा वा आचार्य आदी प्रसन्न होतात (त्यामुळे मनुष्याने तसे आचरण ठेवावे) ।। ६।।
विशेष -
या मंत्रात श्लेष अलंकार आहे.।। ६।।