शब्दार्थ -
(प्रथम अर्थ) (जगदीश्वरपर अर्थ) - हे मनुष्या, तू (पिपीषते) तुझ्या मैत्रीसाठी जो तहानलेला वा अति उत्सुक आहे, अशा (विदुषे) सर्वज्ञ व (अरड्गमाय) पुष्कळ धन प्राप्त करून देणाऱ्या (जगदीश्वराशी मैत्री कर) तो (जग्मये) साह्याकरिता नेहमी पुढे येतो, (नरः) तो माणसांना (अ-पश्चा- दध्वने) मागे ढकलत नसून नेहमी पुढे जाण्यास उत्साह देतो. अशा जगदीश्वरासाठी तू आपला (विश्वानि) सर्व मैत्रीभाव (प्रति भर) अर्पण कर.।। द्वितीय अर्थ - (आचार्यपर अर्थ) - हे राजा वा हे प्रजाजन, तुम्ही (पिपीषते) गुरुकुलाचे व्यवस्थापन व संचालन करण्यासाठी आवश्यक धनाची प्राप्ती करणाऱ्या तसेच (जग्मये) विद्यार्थ्यांच्या व तमच्या साह्यासाठी सदैव पुढे येणाऱ्या आणि (नरः) मनुष्यांना (अ- पश्चा- दध्वने) मागे न ढकळणाऱ्या उलट त्यांना सदा प्रगती करण्यासाठी प्रोत्साहन देणाऱ्या (विदुषे) विद्वान आचार्यासाठी (विश्वानि) सर्व उत्तम धन, पदार्थ आदी द्या आणि विद्यावान व सदाचार- निर्माणासाठी (नरः) प्रतिभावान बालक (प्रति भर) गुरुकुलात पाठवा.।। १।।

भावार्थ - राजा असो वा प्रजा, सर्वांनी जगदीश्वराशी मैत्री केली पाहिजे. तसेच विद्वानांना धन, धान्य आदी देऊन सत्कृत व सम्मानित करावे की ज्यामुळे ते सर्वांना विद्या व उपदेश देण्यासाठी तत्पर राहतील व त्यांना त्याविषयी काही काळजी राहणार नाही. ।। १।।

इस भाष्य को एडिट करें