अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 135/ मन्त्र 2
सूक्त -
देवता - प्रजापतिरिन्द्रश्च
छन्दः - भुरिगनुष्टुप्
सूक्तम् - कुन्ताप सूक्त
को॑श॒बिले॑ रजनि॒ ग्रन्थे॑र्धा॒नमु॒पानहि॑ पा॒दम्। उत्त॑मां॒ जनि॑मां ज॒न्यानुत्त॑मां॒ जनी॒न्वर्त्म॑न्यात् ॥
स्वर सहित पद पाठको॒श॒बिले॑ । रजनि॒ । ग्रन्थे॑: । धा॒नम् । उ॒पानहि॑ । पा॒दम् ॥ उत्त॑मा॒म् । जनि॑माम् । ज॒न्या । अनुत्त॑मा॒म् । जनी॒न् । वर्त्म॑न् । यात् ॥१३५.२॥
स्वर रहित मन्त्र
कोशबिले रजनि ग्रन्थेर्धानमुपानहि पादम्। उत्तमां जनिमां जन्यानुत्तमां जनीन्वर्त्मन्यात् ॥
स्वर रहित पद पाठकोशबिले । रजनि । ग्रन्थे: । धानम् । उपानहि । पादम् ॥ उत्तमाम् । जनिमाम् । जन्या । अनुत्तमाम् । जनीन् । वर्त्मन् । यात् ॥१३५.२॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 135; मन्त्र » 2
मन्त्र विषय - মনুষ্যকর্তব্যোপদেশঃ
भाषार्थ -
(রজনি) রাত্রিতে [যেমন] (কোশবিলে) ধনরাশি [সোনা রূপা রাখার] কুণ্ডের ভীতর/কোষাগারে (গ্রন্থেঃ) গাঁঠ দিয়ে (ধানম্) রাখা হয়, [অথবা যেমন] (উপানহি) জুতার মধ্যে (পাদম্) পা, [তেমনই] (জন্যা) মনুষ্যের মধ্যে (উত্তমাম্) উত্তম (জনিমাম্) জন্ম লক্ষ্মী [শোভা বা ঐশ্বর্য], (অনুত্তমাম্) অতি উত্তম গতি এবং (জনীন্) উৎপন্ন পদার্থসমূহ (বর্ত্মনি) মার্গে (যাৎ) [মনুষ্য] প্রাপ্ত হোক ॥২॥
भावार्थ - যেভাবে রাত্রিকালে কোষাগারে/ভাণ্ডারে সোনা-রূপা রেখে এবং জুতা পরিধান করে পা কে রক্ষা করা হয়, ঠিক তেমনই মনুষ্য শ্রেষ্ঠ কুলে জন্মগ্রহণ করে উত্তম প্রবৃত্তির দ্বারা মনুষ্য উন্নতি করুক॥২॥
इस भाष्य को एडिट करें