English
अथर्ववेद - काण्ड 2/ सूक्त 30/ मन्त्र 1
सूक्त - प्रजापतिः
देवता - मनः
छन्दः - अनुष्टुप्
सूक्तम् - कामिनीमनोऽभिमुखीकरण सूक्त
यथे॒दं भूम्या॒ अधि॒ तृणं॒ वातो॑ मथा॒यति॑। ए॒वा म॑थ्नामि ते॒ मनो॒ यथा॒ मां का॒मिन्यसो॒ यथा॒ मन्नाप॑गा॒ असः॑ ॥
स्वर सहित पद पाठयथा॑ । इ॒दम् । भूम्या॑: । अधि॑ । तृण॑म् । वात॑: । म॒था॒यति॑ । ए॒व । म॒थ्ना॒मि॒ । ते॒ । मन॑: । यथा॑ । माम् । का॒मिनी॑ । अस॑: । यथा॑ । मत् । न । अप॑ऽगा: । अस॑: ॥३०.१॥
स्वर रहित मन्त्र
यथेदं भूम्या अधि तृणं वातो मथायति। एवा मथ्नामि ते मनो यथा मां कामिन्यसो यथा मन्नापगा असः ॥
स्वर रहित पद पाठयथा । इदम् । भूम्या: । अधि । तृणम् । वात: । मथायति । एव । मथ्नामि । ते । मन: । यथा । माम् । कामिनी । अस: । यथा । मत् । न । अपऽगा: । अस: ॥३०.१॥
अथर्ववेद - काण्ड » 2; सूक्त » 30; मन्त्र » 1
भाषार्थ -
(যথা) যেমন (ভূম্যা অধি) ভূমির উপরে (বাতঃ) প্রচণ্ড বায়ু (ইদম্ তৃণম্) এই তৃণকে (মথায়তি) মথিত করে, অনবস্থিত করে, (এব=এবম্) এইভাবে [ হে পত্নী ! ] (তে মনঃ) তোমার মনকে (মথ্নামি) আমি [পতি] মথিত করি, (যথা) যাতে (মাম্, কামিনী) আমার কামনাকারী/অভিলাষী (অসঃ) তুমি হয়ে যাও/হও, (যথা) যাতে (মৎ অপগাঃ ন অসঃ) আমার থেকে বিছিন্ন হয়ে [আমাকে ছেড়ে] গমনকারী না হও।
टिप्पणी -
[মন্ত্রে পতির প্রতি রুষ্ট পত্নীর বর্ণনা হয়েছে, যে পতিকে ত্যাগ করে চলে যাওয়ার জন্য প্রবৃত্ত। অপগাঃ= অপ+ গম্ = গমেবিট্১ (অষ্টা০ ৩।২।৬৭) + আৎ২ (অষ্টা০ ৬।৪।৪১)।] [১. জনসনখনক্রমো বিট্। ] [২. বিড্বনোরনুনাসিকস্যাৎ ।]