English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 9/ मन्त्र 6
सूक्त - वामदेवः
देवता - द्यावापृथिव्यौ, विश्वे देवाः
छन्दः - भुरिगनुष्टुप्
सूक्तम् - दुःखनाशन सूक्त
एक॑शतं॒ विष्क॑न्धानि॒ विष्ठि॑ता पृथि॒वीमनु॑। तेषां॒ त्वामग्र॒ उज्ज॑हरुर्म॒णिं वि॑ष्कन्ध॒दूष॑णम् ॥
स्वर सहित पद पाठएक॑ऽशतम् । विऽस्क॑न्धानि । विऽस्थि॑ता । पृ॒थि॒वीम् । अनु॑ । तेषा॑म् । त्वाम् । अग्रे॑ । उत् । ज॒ह॒रु॒: । म॒णिम् । वि॒स्क॒न्ध॒ऽदूष॑णम् ॥९.६॥
स्वर रहित मन्त्र
एकशतं विष्कन्धानि विष्ठिता पृथिवीमनु। तेषां त्वामग्र उज्जहरुर्मणिं विष्कन्धदूषणम् ॥
स्वर रहित पद पाठएकऽशतम् । विऽस्कन्धानि । विऽस्थिता । पृथिवीम् । अनु । तेषाम् । त्वाम् । अग्रे । उत् । जहरु: । मणिम् । विस्कन्धऽदूषणम् ॥९.६॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 9; मन्त्र » 6
भाषार्थ -
(একশতম্) এক শত এক (বিষ্কন্ধানি) শোষণ (পৃথিবীমনু) পৃথিবীতে (বিষ্ঠিতা) বিবিধরূপে স্থিত রয়েছে (তেষাম্) তা নিবারণের জন্য, (মণিম্১) [তোমাকে] পুরুষ-রত্নকে [দেবতাগণ] (অগ্রে) প্রথমে (উজ্জহরুঃ) নির্বাচন করেছে, (বিষ্কন্ধদূষণম্) শোষকদের বিনাশকরূপে।
टिप्पणी -
[বিষ্ঠিতা= বিষ্ঠিতানি। বিষ্কন্ধ হলো রোগ, যা শরীর এবং শারীরিক শক্তির শোষণ করে, "স্কন্দির্ গতিশোষণয়োঃ" (ভ্বাদিঃ)। ইহা হলো ১০১টি রোগ। মনুষ্যের জীবন হলো শতায়ুঃ এবং এক বছর সে মাতৃযোনিতে নিবাস করে। জীবনবর্ষের সংখ্যানুসারে শোষক রোগকে ১০১ বলা হয়েছে। উজ্জহরুঃ= উৎ+হৃঞ্ হরণে (ভ্বাদিঃ), উপরের দিকে হরণ করা, উঁচু করা, নির্বাচন করা।] [১. মণি=রত্ন। (আপ্টে)। রত্ন = "জাতৌ জাতী যদুৎকৃষ্টং তদ্রত্নমভিধীয়তে" (মল্লিনাথ)। মনুষ্যদের মধ্যে উৎকৃষ্ট মনুষ্যকেও মণি এবং রত্ন বলা যেতে পারে, যথা চন্দ্রমণি আদি।]