English
अथर्ववेद - काण्ड 2/ सूक्त 24/ मन्त्र 4
सूक्त - ब्रह्मा
देवता - आयुः
छन्दः - वैराजपरा पञ्चपदा पथ्यापङ्क्तिः, निचृत्पुरोदेवत्यापङ्क्तिः
सूक्तम् - शत्रुनाशन सूक्त
सर्पानु॑सर्प॒ पुन॑र्वो यन्तु या॒तवः॒ पुन॑र्हे॒तिः कि॑मीदिनः। यस्य॒ स्थ तम॑त्त॒ यो वः॒ प्राहै॒त्तम॑त्त॒ स्वा मां॒सान्य॑त्त ॥
स्वर सहित पद पाठसर्प॑ । अनु॑ऽसर्प । पुन॑: । व॒: । य॒न्तु॒ । या॒तव॑: । पुन॑: । हे॒ति: । कि॒मी॒दि॒न: । यस्य॑ । स्थ । तम् । अ॒त्त॒ । य: । व॒: । प्र॒ऽअहै॑त् । तम् । अ॒त्त॒ । स्वा । मां॒सानि॑ । अ॒त्त॒ ॥२४.४॥
स्वर रहित मन्त्र
सर्पानुसर्प पुनर्वो यन्तु यातवः पुनर्हेतिः किमीदिनः। यस्य स्थ तमत्त यो वः प्राहैत्तमत्त स्वा मांसान्यत्त ॥
स्वर रहित पद पाठसर्प । अनुऽसर्प । पुन: । व: । यन्तु । यातव: । पुन: । हेति: । किमीदिन: । यस्य । स्थ । तम् । अत्त । य: । व: । प्रऽअहैत् । तम् । अत्त । स्वा । मांसानि । अत्त ॥२४.४॥
अथर्ववेद - काण्ड » 2; सूक्त » 24; मन्त्र » 4
विषय - कुटिलता का अन्त
पदार्थ -
१.हे (सर्प) = कुटिल चालवाले! (अनुसर्प) = हे कुटिल-पुरुष के अनुयायिन् ! [सर्पति कुटिलतां गच्छति, तमनुसर्पति]। (किमीदिन:) = हे लुटरो! (व:) = तुम्हारे (यातव:) = पीड़ा देनेवाले राक्षसी वृत्ति के लोग (पुनः यन्तु) = फिर से तुम्हें प्राप्त हों, (हेति: पुन:) = तुम्हारे अस्त्र-शस्त्र तुमपर ही पड़ें। २. (यस्य स्थ) = जिसके तुम हो (तम् अत्त) = उसे ही खाओ, (य:) = जो (वः) = तुम्हें (प्राहैत्) = भेजता है (तम् अत्त) = उसे नष्ट करो और (स्वा मांसानि अत्त) = अपने ही मांसों को खाओ।
भावार्थ -
राष्ट्र में कुटिलवृत्ति के पुरुष न रहें।
इस भाष्य को एडिट करें