English
अथर्ववेद - काण्ड 2/ सूक्त 10/ मन्त्र 1
सूक्त - भृग्वङ्गिराः
देवता - द्यावापृथिवी, ब्रह्म, निर्ऋतिः
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - पाशमोचन सूक्त
क्षे॑त्रि॒यात्त्वा॒ निरृ॑त्या जामिशं॒साद्द्रु॒हो मु॑ञ्चामि॒ वरु॑णस्य॒ पाशा॑त्। अ॑ना॒गसं॒ ब्रह्म॑णा त्वा कृणोमि शि॒वे ते॒ द्यावा॑पृथि॒वी उ॒भे स्ता॑म् ॥
स्वर सहित पद पाठक्षे॒त्रि॒यात् । त्वा॒ । नि:ऽऋ॑त्या: । जा॒मि॒ऽशं॒सात् । द्रु॒ह:। मु॒ञ्चा॒मि॒ । वरु॑णस्य । पाशा॑त् । अ॒ना॒गस॑म् । ब्रह्म॑णा । त्वा॒ । कृ॒णो॒मि॒ । शि॒वे इति॑ । ते॒ । द्यावा॑पृथि॒वी इति॑ । उ॒भे इति॑ । स्ता॒म् ॥१०.१॥
स्वर रहित मन्त्र
क्षेत्रियात्त्वा निरृत्या जामिशंसाद्द्रुहो मुञ्चामि वरुणस्य पाशात्। अनागसं ब्रह्मणा त्वा कृणोमि शिवे ते द्यावापृथिवी उभे स्ताम् ॥
स्वर रहित पद पाठक्षेत्रियात् । त्वा । नि:ऽऋत्या: । जामिऽशंसात् । द्रुह:। मुञ्चामि । वरुणस्य । पाशात् । अनागसम् । ब्रह्मणा । त्वा । कृणोमि । शिवे इति । ते । द्यावापृथिवी इति । उभे इति । स्ताम् ॥१०.१॥
अथर्ववेद - काण्ड » 2; सूक्त » 10; मन्त्र » 1
भाषार्थ -
হে পুরুষ ! (ক্ষেত্রিয়াৎ) ক্ষেত্র অর্থাৎ শরীরসম্বন্ধিত রোগ থেকে, (নির্ঋত্যাঃ) কৃচ্ছ্রাপত্তি থেকে, (জামিশংসাৎ) বোনের প্রতি কৃত কুপ্রবৃত্তি থেকে (দ্রুহঃ) দ্রোহ থেকে, (বরুণস্য পাশাৎ) বরুণের বন্ধন থেকে, অর্থাৎ অসত্য বচন আদি থেকে (ত্বা মুঞ্চামি) তোমাকে আমি [চিকিৎসক] মুক্ত করি। (ব্রহ্মণা) বেদোক্ত বিধি দ্বারা (ত্বা) তোমাকে [আমি] (অনাগসম্) পাপরহিত (কৃণোমি) করি। (তে) তোমার জন্য (দ্যাবাপৃথিবী উভে) দ্যৌঃ এবং পৃথিবী উভয়ই (শিবে স্তাম্) কল্যাণকারী হোক।১
टिप्पणी -
[বরুণস্য পাশাৎ= অনৃত ভাষণ থেকে প্রাপ্ত বন্ধন আদি (অথর্ব০ ৪।১৬।৭ আদি)। ব্রহ্মণা (অথর্ব০ ৬।২৬।২)।] [১. মন্ত্রে শারীরিক রোগ, এবং মানসিক কুপ্রবৃত্তি আদি রোগের কথন হয়েছে।]