English
अथर्ववेद - काण्ड 2/ सूक्त 29/ मन्त्र 3
सूक्त - अथर्वा
देवता - इन्द्रः, सौप्रजाः
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - दीर्घायुष्य सूक्त
आ॒शीर्ण॒ ऊर्ज॑मु॒त सौ॑प्रजा॒स्त्वं दक्षं॑ धत्तं॒ द्रवि॑णं॒ सचे॑तसौ। जयं॒ क्षेत्रा॑णि॒ सह॑सा॒यमि॑न्द्र कृण्वा॒नो अ॒न्यानध॑रान्त्स॒पत्ना॑न् ॥
स्वर सहित पद पाठआ॒ऽशी: । न॒: । ऊर्ज॑म् । उ॒त । सौ॒प्र॒जा॒:ऽत्वम् । दक्ष॑म् । ध॒त्त॒म् । द्रवि॑णम् । सऽचे॑तसौ । जय॑म् । क्षेत्रा॑णि । सह॑सा । अ॒यम् । इ॒न्द्र॒ । कृ॒ण्वा॒न: । अ॒न्यान् । अध॑रान् । स॒ऽपत्ना॑न् ॥२९.३॥
स्वर रहित मन्त्र
आशीर्ण ऊर्जमुत सौप्रजास्त्वं दक्षं धत्तं द्रविणं सचेतसौ। जयं क्षेत्राणि सहसायमिन्द्र कृण्वानो अन्यानधरान्त्सपत्नान् ॥
स्वर रहित पद पाठआऽशी: । न: । ऊर्जम् । उत । सौप्रजा:ऽत्वम् । दक्षम् । धत्तम् । द्रविणम् । सऽचेतसौ । जयम् । क्षेत्राणि । सहसा । अयम् । इन्द्र । कृण्वान: । अन्यान् । अधरान् । सऽपत्नान् ॥२९.३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 2; सूक्त » 29; मन्त्र » 3
भाषार्थ -
(সচেতসৌ) একচিত্ত হয়ে তোমরা দুজন হে মাতা-পিতা ! (নঃ) আমাদের এই সদ্গৃহস্থীকে (আশীঃ) আশীর্বাদ, (ঊর্জম্) বল ও প্রাণসম্পন্ন অন্ন, (উত) এবং (সৌপ্রজাস্ত্বম্) উত্তম প্রজা, (দক্ষম্) দক্ষতা, (দ্রবিণম্) এবং ধন (ধত্তম্) প্রদান করো। (ইন্দ্র) হে পরমৈশ্বর্যবান্ পরমেশ্বর ! (অয়ম্) এই সদ্গৃহস্থী যেন (ক্ষেত্রাণি) নিজ স্থূল, সূক্ষ্ম এবং কারণ শরীরে, (সহসা) আসুরিক শত্রুপরাজয় দ্বারা, (জয়ম্ কৃণ্বানঃ) বিজয় প্রাপ্ত করে (অন্যান্ সপত্নান) অন্য শত্রুদের (অধরান্) পরাজিত করে।
टिप्पणी -
[মন্ত্রে আশীর্বাদ ও ঊর্জ/শক্তি, তেজ আদি প্রাপ্ত করে এবং নিজ বিবিধ শরীরে বিজয় প্রাপ্ত করে, আসুরিক-ভাব এবং কর্মকে পরাজিত করার অভিলাষা প্রকট করা হয়েছে। ঊর্জম্ = ঊর্জ বলপ্রাণনয়োঃ (চুরাদিঃ), অর্থাৎ বল ও প্রাণদায়ক অন্ন। ব্রহ্মচারীর গুরুবর্গ, সদ্গৃহস্থী, (নঃ) দ্বারা নিজ আত্মীয়তা প্রকট করে। সৌপ্রজাস্ত্বম্= সুপ্রজসো ভাবঃ সৌপ্রজাস্ত্বম্ শোভনাপত্যত্বম্, অসিচ্ সমাসান্তঃ (অষ্টা০ ৫।৪।১২২) (সায়ণ)।]